12 رجب المرجب
ورود حضرت علی(ع) به شهر کوفه و انتخاب آن به مقر خلافت اسلامی(36 ق)
امام علی(ع) پس از پیروزی غرورآفرین بر اصحاب جمل و پایان بخشیدن به فتنه بزرگ طلحه و زبیر و هواداران عثمان مقتول، پیروزمندانه وارد شهر بصره شد و جنگجویانی از اهالی بصره که بر ضد حکومت قانونی و اسلامی حضرت علی(ع) وارد جنگ شده و پس از شکست، زخمی، اسیر و متواری شده بودند، همگی را مورد عفو و بخشش کریمانه خویش قرار داد.
اهالی بصره، پس از فتنه اصحاب جمل، با رغبت تمام با آن حضرت تجدید بیعت کرده و از همکاری برخی از مردم این شهر با غوغا سالاران جمل اظهار شرمندگی و پشیمانی نمودند.
به هر روی، آن حضرت پس از چند روز توقف در بصره و تقسیم بیت المال در میان مردم و مداوای زخمیان جنگ، عبدالله بن عباس را به حکومت این شهر منصوب و برای بار دیگر در جمع مردم بصره، خطبه ای خواند و آنان را به پیروی از دستورات عبدالله بن عباس و قوانین حکومت اسلامی فراخواند.
آن گاه این شهر بزرگ را ترک و به سوی کوفه حرکت کرد.
بزرگان، ریش سفیدان و رؤسای قبایل و طوایف بصره، آن حضرت را تا چند میلی بیرون بصره، بدرقه کردند و آن حضرت با آنان خداحافظی و به همراه بسیاری از سپاهیان خویش به سمت کوفه حرکت نمود.
(1)
ورود امام علی(ع) به کوفه، مصادف بود با دوازدهم رجب سال 36 قمری.
(2) اهالی کوفه استقبال شایانی از آن حضرت به عمل آوردند و از وی درخواست کردند که در کاخ حکومتی این شهر فرود آید.
ولی آن حضرت از رفتن به کاخ حکومتی امتناع نمود و فرمود: به جای کاخ در فضای باز فرود خواهم آمد.
آن گاه به مسجد اعظم کوفه رفت و دو رکعت نماز به جای آورد3 و برای اهالی کوفه، که برای زیارت آن حضرت و شنیدن صدای روح نواز وی لحظه شماری می کردند، خطبه ای ایراد نمود.
آن حضرت پس از حمد و ثنای الهی، در فرازی از سخنانش فرمود: اما بعد، فالحمد لله الذی نصر ولیه، و خذل عدوه، و اعز الصادق المحق، و أذل الکاذب المبطل، علیکم یا أهل هذا المصر بتقوی الله و طاعه من اطاع الله من أهل بیت نبیکم، الذین هم اولی بطاعتکم من المنتحلین المدعین القائلین: الینا الینا، یتفضلون بفضلنا، و یجاحدونا أمرنا، و ینازعونا حقنا، و یدفعونا عنه، و قد ذاقوا و بال ما اجترحوا فسوف یلقون غیا.
قد قعد عن نصرتی منکم رجال و أنا علیهم عاتب زار، فاهجروهم، و اسمعوهم ما یکرهون، حتی یعتبونا و نری منهم ما نحب.
(4)
یعنی: سپاس خدا را که دوست خود را یاری کرد و دشمنش را خوار نمود و راستگوی حقیقت خواه را آبرو داد و دروغ گوی مفسده جو را زبون نمود.
ای مردمی که در این شهر ]کوفه[ زندگی می کنید! بر شما باد تقوای الهی و پیروی کسی از اهل بیت پیامبرتان که خدا را پیروی می کند.
همان هایی که از سایر مدعیان باطل گو، به اطاعت و فرمانبرداری شایسته ترند.
آن مدعیانی که همواره مردم را به سوی خود می خوانند و بر اثر فضیلتی که از ما به دست آورده اند، اظهار برتری می کنند و امر ما ]ولایت و امامت[ را انکار می نمایند و حق ما را از بین می برند و ما را از استفاده حق خودمان منع می کنند.
آری، آنان آب تلخ بدرفتاری و بدکرداری خویش را چشیدند و به زودی هم به بدفرجامی خود می رسند.
عده ای از میان شما نیز، از کمک و یاری ما دست برداشته ]و از این طریق، دشمنانمان را تقویت نمودند[ و مرا از کردار خویش ناراحت و نگران نمودند.
اینک شما نیز از آنان دوری کنید و با گفتارتان، آنان را از کرده خویش شرمنده کنید، تا از کردار ناروای خود شرمگین شده و به ما روی آورند و آن چه از آنان انتظار داشتیم برآورده کنند.
بدین ترتیب آن حضرت دوستداران و یاران خویش و توده های میلیونی مسلمانان کوفه را مورد عنایت و کارشکنان و واپس گرایان را سرزنش و توبیخ نمود و از آن پس، این شهر بزرگ را مقر حکومت عدالت جویانه خویش قرار داد.
1_ أنساب الاشراف (احمد بن یحیی بلاذری)، ج2، ص 180
2_ الأخبار الطوال (دینوری)، ص 152؛ انساب الاشراف ،ج2، ص 182؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص 184
3_ الاخبار الطوال، ص 152
4_ الارشاد، ص 249