13 آبان
تبعید امام امت(ره) به ترکیه(1343ش)
سالروز تبعید امام امت
سیزده آبان ماه، سالروز تبعید امام امت(ره) به کشور ترکیه است این تبعید به دنبال اعتراض شدید و گسترده امام(ره) علیهتصویب لایحه اعطای حق کاپیتولاسیون به اتباع آمریکایی مقیم در ایران صورت گرفت کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی، امتیاز ناحقی است که به اتباع خارجی در یک کشوری میدهند تا براساس اینامتیاز، خارجیان مقیم در آن کشور در محاکم آن کشور محاکمه نشوند بلکه در محاکم مربوط به دولت خود محاکمهگردند حق قضاوت کنسولی نشانگر چیرگی و تسلط کامل بیگانگان بر کشوری است که این امتیاز را به خارجیان دادهاست زیرا حق قضاوت کنسولی تنها استقلال قوه قضائیه را از هم نمیپاشد بلکه بیگانگان با استفاده از این امتیاز،آنچنان نفوذی در کشور مورد نظر پیدا میکنند که براساس آن، استقلال کشور نیز از بین رفته و امور مملکت به دستسفرا و کنسولها اداره میگردد سابقه تاریخی کاپیتولاسیون در ایران به زمان انعقاد عهدنامه ترکمنچای برمیگردد در فصول هفت و هشت قراردادمذکور، مواردی گنجانده شد که حکایت از واگذاری حق کاپیتولاسیون به دولت روسیه داشت گوشهای از فصولهفت و هشت بدین قرار است:
»تمام امور متنازع فیه و مرافعاتی که بین اتباع روس به وقوع میرسد موافق قوانین و رسوم دولت روسیه، فقط بهرسیدگی و حکم سفیر یا کنسولهای اعلی حضرت امپراتور روس حل و فصل میشود و همچنین اختلافات و دعاویحاصله مابین اتباع روس و اتباع مملکت دیگر هر شخصی از اتباع روس با اتباع مملکت دیگری متهم به جرمی گرددمورد هیچ تعرض و مزاحمت واقع نخواهد گردید« با اعطای حق قضاوت کنسولی به روسیه، دیگر کشورهای قدرتمند آن زمان نیز درصدد اخذ این امتیاز برای اتباع خود در ایران برآمدند که در نتیجه آن، سردمداران حکومت، حدود یکصد سال استقلال ایران را به اجانب فروختند کاپیتولاسیون اثرات زیانبار متعددی دربرداشت که یکی از آنها آزاد بودن بیگانگان در انجام جنایت و خیانت بود ازآنجا که اتباع بیگانه مصونیت همه جانبه داشتند، دست به هر جنایتی میزدند، دست آنها در انجام هر عملی از قتل وغارت گرفته تا جاسوسی و تجاوز به نوامیس مردم باز بود و کسی جرأت کوچکترین جسارت به آنها را نداشت درحقیقت آنها در انجام هر عمل زشتی مطلق العنان بودند، آزادیی که چنین کسانی داشتند هیچکس حتی بلند مرتبهترینمقامات مملکتی نداشتند بدتر آنکه مسأله به همین جا ختم نمیشد بلکه بسیاری از افراد شرور و بیگانهپرست داخلینیز خود را تحت حمایت سفارتخانه کشوری که حق قضاوت کنسولی داشت قرار میدادند و با اخذ برگتحتالحمایگی دست به کثیفترین کارها میزدند و هیچکس هم نمیتوانست به آنها چیزی بگوید یا اقدامیعلیهشان بکند خلاصه آنکه حق کاپیتولاسیون تمام امور مملکت را مختل میساخت و کشورهای بیگانه را میداندارواقعی امور مملکت مینمود
احیای کاپیتولاسیون
کاپیتولاسیون در سال 1306 تحت فشار افکار عامه و فضای حاکم بر روابط بینالمللی که بعد از جنگ اول جهانیایجاد شده بود، الغا گردید؛ اما هنوز بیش از سه دهه و اندی از تاریخ الغای آن نمیگذشت که محمد رضا پهلوی،احیاگر مجدد کاپیتولاسیون در ایران شد کابینه اسداللَّه اعلم در تاریخ سیزدهم مهر سال 1342 به دستور شاه، پیشنهاد آمریکا مبنی بر اعطای مصونیت قضاییبه اتباع آمریکایی را به صورت یک لایحه قانونی در هیأت دولت تصویب کرد با تصویب این پیشنهاد اولین گام در راهاحیای کاپیتولاسیون برداشته شد بعد از تصویب این لایحه وزارت خارجه شاه سرافراز از این خیانت مراتبخوشوقتی و رضامندی رژیم را از این تصویب به اطلاع سفارت ولینعمت خود؛ یعنی آمریکای جنایتکار رساند لایحهتصویب شده در هیأت دولت در سال 1343 به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسانده شد و قضیه به اصطلاحتمام شد امام(ره) که از نقشههای رژیم شاه و مذاکرات مجلس شاه ساخته با خبر بودند، خروشی طوفانبار سراپای وجودشان رافراگرفت و تصمیم گرفتند حقایق را به مردم گفته و آنها را از فاجعه بزرگی که به دست رژیم به وقوع پیوسته بود، مطلعسازند این تصمیم امام رژیم را هراسناک ساخت به طوریکه به شیوههای مختلف برای جلوگیری از این امر متوسلشد؛ ولی با شناختی که از روحیه امام داشت میدانست ایشان را با تهدید و ارعاب نه تنها نمیتوان از کاری بازداشتبلکه موجب قاطعیت ایشان در انجام آن خواهد شد، بناچار درصدد برآمد که از راه غیرمستقیم و به وسیله عناصر بهظاهر غیروابسته و به اصطلاح با وجهه و به اسم نصیحت و اندرز خیرخواهانه ایشان را از حمله به رژیم و بخصوصآمریکا باز دارد رژیم از آنجا که در حقیقت حافظ منافع آمریکا در ایران بود و آمریکا را پشتوانه اصلی دوام خود میدانست، مبارزه امامعلیه آمریکا را به مراتب خطرناکتر از مبارزه علیه خود میدانست و به هر شکلی سعی داشت امام را از این امر برحذردارد به همین سبب به طور غیرمستقیم فردی را به قم اعزام کرد تا با امام ملاقات کند؛ و چون امام اجازه ملاقات به آنشخص را نداد، شخص مذکور پیامی را که متضمن عواقب حمله به آمریکا بود با چهرهای به اصطلاح خیرخواهانهچنین گوشزد نمود:
» آیةاللَّه خمینی اگر این روزها بنا دارند نطقی ایراد کنند، باید خیلی مواظب باشند که به دولت آمریکا برخوردینداشته باشد که خیلی خطرناک است و با عکسالعمل تند و شدید آنان مواجه خواهد شد، دیگر هر چه بگویند )حتیحمله به شخص شاه( چندان مهم نیست« امام(ره) بدون توجه به تمام کوششهایی که رژیم جهت جلوگیری از امر افشاگری توسط ایشان مینمود در روز چهارم آبان1343 با ایراد نطق تاریخی خویش در قم رژیم را رسوا کرد و مفاسد کاپیتولاسیون و جنایت رژیم را در این باره بهصورت ساده و پرشور، روشن نمود که قسمتهایی از آن نطق به شرح زیر است:
کاپیتولاسیون؛ یعنی، وطن و استقلال وطن را فروختن
» من با تأثرات قلبی، روز شماری میکنم چه وقت مرگ پیش بیاید، ایران دیگر عید ندارد، عید ایران را عزا کردند،عزا کردند و چراغانی کردند، عزا کردند و دسته جمعی رقصیدند، ما را فروختند، استقلال ما را فروختند، باز همچراغانی کردند، پایکوبی کردند اگر من به جای اینها بودم، این چراغانیها را منع میکردم، میگفتم بیرق سیاه بالایسر بازارها بزنند بالای سر خانهها بزنند، چادر سیاه بالا ببرند، عزت ما پایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت،عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند«
کاپیتولاسیون؛ یعنی، مصونیّت خارجیها در ارتکاب جنایت
» قانونی به مجلس بردند که در آن اولاً ما را ملحق کردند به پیمان وین و ثانیاً الحاق کردند به آنکه تمام مستشاراننظامی آمریکا با خانوادههایشان با کارمندان فنیشان، با خدمهشان و با هرکس که به آنها بستگی دارد از هر جنایتی کهدر ایران بکنند مصون هستند اگر یک خادم آمریکایی یا یک آشپز آمریکایی مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترورکند، زیر پای خود منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلو او را بگیرد! دادگاههای ایران حق محاکمه ندارند، بایدپرونده به آمریکا برود و در آنجا اربابها تکلیف را معین کنند!«
کاپیتولاسیون؛ یعنی، تنزل مقام و ارزش ملت ایران
» دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگهای آمریکایی پستتر کردند، اگر کسییک سگ آمریکایی را با اتومبیل زیر بگیرد او را بازخواست میکنند، حتی اگر شاه ایران یک سگ آمریکایی را بااتومبیل زیر بگیرد مورد بازخواست قرار میگیرد، ولی چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد، بزرگترینمقام را زیر بگیرد، کسی حق تعرض ندارد«
کاپیتولاسیون؛ یعنی، وحشی معرفی کردن ملت مسلمان ایران
» مع ذلک ایران برای این دلارها خودش را فروخت، استقلال را فروخت، ما را جزء دول مستعمره حساب کرد ملتمسلمان ایران را در دنیا از وحشیها عقب ماندهتر معرفی نمود«
هیأت حاکمه آمریکا منفورترین افراد بشر
»ما چون ملت ضعیفی هستیم و دلار نداریم باید زیر چکمه آمریکا برویم؟ آمریکا از انگلیس بدتر، انگلیس از آمریکابدتر، شوروی از هر دو بدتر، همه از هم بدتر و همه از هم پلیدتر؛ لیکن امروز سر و کار ما با آمریکاست رئیس جمهورآمریکا بداند این معنا را، بداند که امروز در پیش ملت ما از منفورترین افراد بشر است که چنین ظلمی به ملت اسلامیکرده است! امروز قرآن با او خصم است، ملت ایران با او خصم است دولت آمریکا این مطلب را بداند که او را در ایرانضایع و مفتضح کردند«
آمریکا سرمنشأ تمام گرفتاریها
» امروز تمام گرفتاری ما از آمریکاست، تمام گرفتاری ما از اسرائیل است، اسرائیل هم از آمریکاست، این وکلا هم ازآمریکا هستند، این وزرا هم از آمریکا هستند! همه دست نشانده آمریکا هستند، اگر نیستند چرا در مقابل آن نمیایستندداد بزنند«
تبعید آخرین تیر ترکش رژیم
رژیم در طول یکی دو سالی که امام(ره) علیه جنایتهایش قیام کرده بود، همه شیوهها را برای آرام کردن ایشان به کار برد،لیکن هیچکدام از این شیوهها نتوانسته بود امام را ساکت و آرام کرده و از تصمیم خود باز دارد فریبکاری و وارونهجلوهدادن حقایق، بازداشت و زندانی، تهمت و دروغپردازی، جوسازیهای کاذب، تهدید و تطمیع، وحشیگری وکشتار، اختلافافکنی و در برابر روح بزرگ امام بیاثر شده بود، حتی طرح اعدام نیز مشکل او را صد برابر میکرد وطوفان آن، بنیان رژیم را از بیخ برمیکند، بنابراین برای رژیمی که میخواست رویه معمول گذشته را با تمام ظلمها وجنایتهایش ادامه داده و تغییری در سیاستهای ضد دینی و ملی خود ندهد، تنها یک راه باقی مانده بود و آن تبعید امامبود که به گمان رژیم با این تبعید مانع را از سر راه برداشته و دستش برای انجام هر جنایتی باز میشد رژیم در فاصله بین 4 تا 13 آبان )از زمان ایراد نطق امام تا روز دستگیری( مشغول اتخاذ تصمیم درباره تبعید امام بود وبه اصطلاح تمام جوانب مسأله را بررسی میکرد سرانجام پس از مشورتهای زیاد و تماس با آمریکا تصمیم این کارگرفته شد و وسایل انجام آن مهیا گردید و نیروهای کافی به این منظور به قم اعزام شد نیمه شب سیزدهم آبان ماه 1343 مأموران مسلح شاه، خانه امام(ره) را در قم محاصره کرده، از بام و دیوار وارد منزلشدند و امام(ره) را دستگیر و با اتومبیلی به طرف تهران بردند اتومبیل حامل امام(ره) در مدتی کمتر از 90 دقیقه از قم به تهران رسید و مستقیماً به طرف فرودگاه مهرآباد رفت درفرودگاه امام را سوار هواپیما کرده و روانه ترکیه نمودند بعد از تبعید، ساواک اطلاعیه از پیش آماده شدهای را از رادیو وتلویزیون و مطبوعات منتشر کرد متن اطلاعیه چنین تنظیم شده بود:
»طبق اطلاع موثق و شواهد و دلایل کافی چون رویه آقای خمینی و تحریکات مشارالیه، بر علیه منافع ملت و امنیت واستقلال تمامیت ارضی کشور تشخیص داده شد لذا در تاریخ 13 آبان ماه 1343 از ایران تبعید گردید - سازماناطلاعات و امنیت کشور« امام(ره) تبعید گردید اما بر خلاف گمان رژیم، شعلههای انقلاب هرگز خاموش نشد و از آنجا که ریشه آن در عمق جانهاقرار داشت، تبعید که آخرین سلاح رژیم در مقابله با نُضج انقلاب بود مؤثر، واقع نیفتاد و امام عزیز بعد از چهارده سالو سه ماه، در 12 بهمن 1357 به وطن بازگشتند