دسته بندی موضوعی احکام شرعی - ضمان

نرم افزارهای رایگان تلفن همراهبازی و سرگرمیقرآنمفاتیحنهج البلاغهصحیفه سجادیهاوقات شرعیمسائل شرعیگنجینه معنویآشپزیمناسبت هاالحان قرآنصحیفه نور امام خمینی رهپنل عضویت

1-ضمان امانت دار
        عدم ضمان امین در صورت نگهداری امانت وعدم کوتاهی
        2335 - کسی که امانت را قبول می کند اگر در نگهداری آن کوتاهی نکند و تعدی یعنی زیاده روی هم ننماید و اتفاقا آن مال تلف شود ضامن نیست ولی اگر به اختیارخودش آن را در جایی بگذارد که گمان می رود ظالمی بفهمد و آن را ببرد چنانچه تلف شود باید عوض آن را به صاحبش بدهد مگر آن که جایی محفوظ تر از آن نداشته باشد ونتواند مال را به صاحبش یا به کسی که بهتر حفظ کند برساند که در این صورت ضامن نیست .

        حکم ضمان امین در صورتی که صاحب مال فقط یک جا را برای امانت تعیین کند
        2336 - اگر صاحب مال برای نگهداری مال خود جایی را معین کند و به کسی که امانت را قبول کرده بگوید: که باید مال را در این جا حفظ کنی و اگر احتمال هم بدهی که از بین برود، نباید آن را به جای دیگری ببری ، چنانکه امانت داراحتمال دهد که در آن جا از بین برود و بداند چون آن جا در نظر صاحب مال برای حفظبهتر بوده ، گفته است که نباید از آن جا بیرون ببری ، می تواند آن را به جای دیگر ببرد و اگر در آن جا ببرد و تلف شود ضامن نیست ولی اگر نداند به چه جهت گفته که به جای دیگر نبر، چنانچه به جای دیگر ببرد و تلف شود احتیاط واجب آن است که عوض آن را بدهد.

        عدم ضمان امین در صورتی که صاحب مال جائی را برای امانت تعیین کند
        2337 - اگر صاحب مال برای نگهداری مال خود جایی را معین کند ولی به کسی که امانت را قبول کرده نگوید که آن را به جای دیگر نبر، چنانکه امانت دار احتمال دهد که در آن جا از بین می رود، باید آن را به جای دیگری که مال درآنجا محفوظ تراست ببرد و چنانچه مال در آن جای اول تلف شود ضامن است مگرآن که صاحب مال هم احتمال تلف شدن مال را در آن جا بدهد در این صورت کسی که امانت را قبول کرده ، ضامن نیست .

        ضمان امانت داری که نشانه های مرگ را در خود ببیند و وظیفه اش را انجام ندهد
        2343 - اگر امانت دار نشانه های مرگ را در خود ببیند و به وظیفه ای که در مسأله پیش گفته شد عمل نکند چنانچه آن امانت از بین برود، باید عوضش رابدهد، اگر چه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد و مرض او خوب شود یا بعد ازمدتی پشیمان شود و وصیت کند.

2-ضمان امين
        ضمان مالی که از فروشنده برای دیدن می گیریم یا مدتی نزد خود نگه میداریم
        2563 - هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد که آن را ببیند یا مدتی نزد خود نگهداردتا اگر پسندیده بخرد، در صورتی که آن مال تلف شود، باید عوض آن را به صاحبش بدهد.

3-ضمان پزشك
        حکم ضمان جراح در ختنه
        2204 - اگر کسی بچه ای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد،چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست .

        ضمان طبیب در صورت عیب یا مرگ مریض
        2205 - اگر دکتر به دست خود به مریض دوا بدهد یا درد و دوای مریض رابه او بگوید و مریض دوا را بخورد، چنانچه در معالجه خطا کند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد دکتر ضامن است ، ولی اگر فقط بگوید فلان دوا برای فلان مرض فایده دارد و به واسطه خوردن دوا ضرری به مریض برسد یا بمیرد دکتر ضامن نیست .

        عدم ضمان طبیب در صورت دقت و احتیاط و شرط عدم ضمان
        2206 - هرگاه دکتر به مریض یا ولی او بگوید که اگر ضرری به مریض برسدضامن نباشد، در صورتی که دقت و احتیاط خود را بکند و به مریض ضرری برسد یابمیرد، دکتر ضامن نیست .

4-ضمان پيداشده
        حکم ضمان مال پیدا شده بیش از گرم نقره در صورت تلف
        2569 - اگر بعد از آن که یک سال اعلان کرد و صاحب مال پیدا نشد، مال را برای صاحبش نگهداری کند و از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و تعدی یعنی زیاده روی هم ننموده ، ضامن نیست ، ولی اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد یا برای خود برداشته باشد، در هر صورت ضامن است .

        ضمان در مال پیدا شده بیش از گرم نقره که بدون اعلان در جائی بنهد و تلف شود
        2578 - اگر قیمت چیزی که پیدا کرده به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد، چنانچه اعلان نکند و در مسجد یا جای دیگری که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چیزاز بین برود یا دیگری آن را بردارد، کسی که آن را پیدا کرده ضامن است .

5-ضمان جراح
        حکم ضمان جراح در ختنه
        2204 - اگر کسی بچه ای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد،چنانچه بیشتر از معمول بریده باشد ضامن است و اگر بیشتر از معمول نبریده باشد ضامن نیست .

6-ضمان در اجاره
        ضمان تلف یا عیب شی استیجاری در صورت عمل بر خلاف قرارداد اجاره
        2202 - اگر حیوانی را اجاره کند و معین نماید که چقدر بار بر آن بگذارد، چنانچه بیشتر از آن مقدار بار کند و آن حیوان بمیرد یا معیوب شود ضامن است و نیز اگرمقدار بار را معین نکرده باشند و بیشتر از معمول بار کند و حیوان تلف شود یامعیوب گردد ضامن می باشد.

        حکم ضمان صاحب وسیله ای که برای حمل شکستنی اجاره داده می شود
        2203 - اگر حیوانی را برای بردن بار شکستنی اجاره دهد، چنانچه آن حیوان بلغزدیا رم کند و بار را بشکند صاحب حیوان ضامن نیست ، ولی اگر به واسطه زدن ومانند آن کاری کند که حیوان زمین بخورد و بار را بشکند ضامن است .

7-ضمان در شركت
        ضمان خساراتی که بر خلاف قرارداد شکرت است، بر عهده عامل آن
        2152 - شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند، اگر بر خلاف قراردادی که با اوکرده اند خرید و فروش کند و خسارتی برای شرکت پیش آید ضامن است ، ولی اگر بعدا به قراردادی که شده معامله کند صحیح است ، و نیز اگر با او قراردادی نکرده باشند و بر خلاف معمول معامله کند ضامن می باشد، اما اگر بعدا مطابق معمول معامله کند معامله او صحیح است .

        عدم ضمان خسارات بر عهده شریکی که کوتاهی و زیاده روی ننموده است
        2153 - شریکی که با سرمایه شرکت معامله می کند اگر زیاده روی ننماید و درنگهداری سرمایه کوتاهی نکند و اتفاقا مقداری از آن یا تمام آن تلف شود ضامن نیست .

8-ضمان در غصب
        جواز مطالبه مال الاجاره از غاصب مال
        2210 - اگر چیزی را که اجاره کرده تحویل بگیرد و بعد دیگری آن را غصب کندنمی تواند اجاره را به هم بزند و فقط حق دارد کرایه آن چیز را به مقدار معمول از غصب کننده بگیرد.

        جواز مطالبه مال الاجاره به مقدار متعارف از غاصب مال
        2210 - اگر چیزی را که اجاره کرده تحویل بگیرد و بعد دیگری آن را غصب کندنمی تواند اجاره را به هم بزند و فقط حق دارد کرایه آن چیز را به مقدار معمول از غصب کننده بگیرد.

        لزوم پرداخت قیمت چیزهای غصلی تلف شده که قیمت اجزا آن متفاوت است
        2558 - اگر چیزی را که غصب کرده از بین برود در صورتی که مثل گاو و گوسفندباشد که قیمت اجزای آن با هم فرق دارد مثلا گوشت آن یک قیمت و پوست آن قیمت دیگر دارد، باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرق کرده باشد باید قیمت روزی را که تلف کرده بدهد.

        لزوم پرداخت مثل چیزهای غصلی تلف شده که قیمت اجزا آن متساوی است
        2559 - اگر چیزی را که غصب کرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد که قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد، ولی چیزی را که می دهد، باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد که آن را غصب کرده و از بین رفته است .

9-ضمان در معامله
        ضمان مالی که از فروشنده برای دیدن می گیریم یا مدتی نزد خود نگه می داریم
        2563 - هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد که آن را ببیند یا مدتی نزد خود نگهداردتا اگر پسندیده بخرد، در صورتی که آن مال تلف شود، باید عوض آن را به صاحبش بدهد.

10-ضمان صنعتگر
        ضمان صنعتگر در صورت از بین رفتن مالی که نزد اوست
        2200 - هرگاه صنعتگر چیزی را که گرفته ضایع کند ضامن است .

11-ضمان عاريه گيرنده
        ضمان گیرنده در عاریه طلا و نقره
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        عدم ضمان گیرنده عاریه در صورت عدم کوتاهی یا افراط در استفاده مگر به شرط ضمان
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        حکم عاریه طلا و نقره با شرط عدم ضمان
        2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

        ضمان گیرنده عاریه در صورت برگرداندن عاریه بغیر مالک یا وکیل یا ولی
        2356 - اگر چیزی را که عاریه کرده به مالک یا وکیل یا ولی او بدهد و بعدآن چیز تلف شود عاریه کننده ضامن نیست و در غیر این صورت ضامن است اگرچه مثلا آن را به جایی ببرد که صاحبش معمولا به آنجا می برده مثلا اسب را دراصطبلی که صاحبش برای آن درست کرده ببندد.

12-ضمان غصب
        لزوم برگرداندن غصب به صاحب آن و ضمان عوض آن در صورت تلف شدن
        2548 - اگر انسان چیزی را غصب کند باید به صاحبش برگرداند و اگر آن چیزاز بین برود باید عوض آن را به او بدهد.

        ضمان منافع شی غصبی بر عهده غاصب
        2549 - اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید، مثلا از گوسفندی که غصب کرده بره ای پیدا شود، مال صاحب مال است ، و نیز کسی که مثلا خانه ای را غصب کرده ،اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد.

        ضمان غصب از طفل یا دیوانه بر عهده غاصب برای ولی آن دو
        2550 - اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولی او بدهدو اگر از بین رفته ، باید عوض آن را بدهد.

        ضمان نصف بر عهده دو نفری که شی را غصب کنند
        2551 - هرگاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند، اگر چه هر یک به تنهایی می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیداکرده ، ضامن آن است .

        لزوم جدا کردن و برگرداندن شی غصبی در صورت مخلوط کردن به چیز دیگر
        2552 - اگر چیزی را که غصب کرده با چیز دیگری مخلوط کند، مثلا گندمی را که غصب کرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا کردن آنها ممکن است اگر چه زحمت داشته باشدباید جدا کند و به صاحبش برگرداند.

        لزوم برگرداندن چیز غصبی تغییر داده شده به حالت اولیه آن در صورت درخواست مالک
        2555 - اگر چیزی را که غصب کرده به طوری تغییر دهد که از اولش بهتر شود وصاحب مال بگوید: "باید آن را به صورت اول درآوری "، واجب است آن را به صورت اولش درآورد، و چنانچه قیمت آن به واسطه تغییر دادن ازاولش کمتر شود،باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را که غصب کرده ، اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید: "باید به صورت اولش درآوری "، در صورتی که بعد از آب کردن ، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن کمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.

        وجوب پرداخت غرامت اگر غاصب چیز غصبی را تغییر داده موجب افت قیمت شود
        2555 - اگر چیزی را که غصب کرده به طوری تغییر دهد که از اولش بهتر شود وصاحب مال بگوید: "باید آن را به صورت اول درآوری "، واجب است آن را به صورت اولش درآورد، و چنانچه قیمت آن به واسطه تغییر دادن ازاولش کمتر شود،باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را که غصب کرده ، اگر گوشواره بسازد و صاحب آن بگوید: "باید به صورت اولش درآوری "، در صورتی که بعد از آب کردن ، قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن کمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.

        لزوم کندن درخت و زراعت از زمین غصبی و جبران خسارت در صورت عدم رضایت مالک
        2556 - اگر در زمینی که غصب کرده زراعت کند، یا درخت بنشاند، زراعت و درخت و میوه آن مال خود او است ، و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد که زراعت ، و درخت در زمین بماند، کسی که غصب کرده ، باید فورا زراعت ، یا درخت خود را، اگر چه ضررنماید، از زمین بکند، و نیز باید اجاره زمین را در مدتی که زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمین بدهد، و خرابیهایی را که در زمین پیدا شده درست کند، مثلاجای درختها را پر نماید، و اگر به واسطه اینها قیمت زمین از اولش کمتر شود،باید تفاوت آن را هم بدهد، و نمی تواند صاحب زمین را مجبور کند که زمین را به اوبفروشد، یا اجاره دهد، و نیز صاحب زمین نمی تواند او را مجبور کند که درخت یازراعت را به او بفروشد.

        لزوم پرداخت اجاره اگر صاحب زمین غصبی راضی شود که درخت و زراعت در زمین او بماند
        2557 - اگر صاحب زمین راضی شود که زراعت و درخت در زمین او بماند، کسی که آن را غصب کرده ، لازم نیست درخت و زراعت را بکند، ولی باید اجاره آن زمین راازوقتی که غصب کرده تا وقتی صاحب زمین راضی شده بدهد.

        ضمان رشد چیز غصبی که از بین رفته بر عهده غاصب
        2560 - اگر چیزی را که مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد غصب نماید و از بین برد چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که پیش اوبوده مثلا چاق شده باشد باید قیمت چاقی را که از بین رفته بدهد.

        جواز مطالبه مالک از هر کدام از غاصبان متعدد
        2561 - اگر چیزی را که غصب کرده دیگری از او غصب نماید و از بین برود، صاحب مال می تواند عوض آن را از هرکدام آنان بگیرد، و اگر از اولی بگیرد،می تواند اولی از دومی مطالبه کند، ولی اگر دومی به اولی برگردانده و پیش اوتلف شده ، نمی تواند از او مطالبه کند.

        حکم ضمان مال غصبی که غاصب دیگری آن را بگیرد
        2561 - اگر چیزی را که غصب کرده دیگری از او غصب نماید و از بین برود، صاحب مال می تواند عوض آن را از هرکدام آنان بگیرد، و اگر از اولی بگیرد،می تواند اولی از دومی مطالبه کند، ولی اگر دومی به اولی برگردانده و پیش اوتلف شده ، نمی تواند از او مطالبه کند.

13-ضمان قصاب
        ضمان قصاب مطلقا اگر موقع سر بریدن حیوان آن را حرام کند
        2201 - اگر قصاب سر حیوانی را ببرد وآن را حرام کند چه مزد گرفته باشد چه مجانی سر بریده باشد، باید قیمت آن را به صاحبش بدهد.

14-ضمان قيمى
        لزوم پرداخت قیمت چیزهای غصبی تلف شده که قیمت اجراء آن متفاوت است
        2558 - اگر چیزی را که غصب کرده از بین برود در صورتی که مثل گاو و گوسفندباشد که قیمت اجزای آن با هم فرق دارد مثلا گوشت آن یک قیمت و پوست آن قیمت دیگر دارد، باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرق کرده باشد باید قیمت روزی را که تلف کرده بدهد.

15-ضمان مثلى
        لزوم پرداخت مثل چیزهای غصبی تلف شده که قیمت اجراء آن متساوی است
        2559 - اگر چیزی را که غصب کرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد که قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد، ولی چیزی را که می دهد، باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد که آن را غصب کرده و از بین رفته است .

16-ضمان مستاجر
        عدم ضمان مستاجر در تلف مال در صورت کوتاهی نکردن در نگهداری آن
        2199 - اگر چیزی را که اجاره کرده از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده و در استفاده بردن از آن هم زیاده روی ننموده ضامن نیست ، و نیز اگرمثلا پارچه ای را که به خیاط داده از بین برود، در صورتی که خیاط زیاده روی نکرده و در نگهداری آن هم کوتاهی نکرده باشد نباید عوض آن را بدهد.

17-ضمان وصى
        ضمان تلف مال در صورت عدم کوتاهی وصی
        2717 - اگر مقداری از مال میت در دست وصی تلف شود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده و یا تعدی نموده ، مثلا میت وصیت کرده است که فلان مقدار به فقرای فلان شهر بده و او مال را به شهر دیگر برده و در راه از بین رفته ، ضامن است واگر کوتاهی نکرده و تعدی هم ننموده ، ضامن نیست .

        ضمان تلف مال در صورت کوتاهی وصی
        2717 - اگر مقداری از مال میت در دست وصی تلف شود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده و یا تعدی نموده ، مثلا میت وصیت کرده است که فلان مقدار به فقرای فلان شهر بده و او مال را به شهر دیگر برده و در راه از بین رفته ، ضامن است واگر کوتاهی نکرده و تعدی هم ننموده ، ضامن نیست .

        عدم ضمان تلف مال میت در صورت عدم کوتاهی وصی
        2717 - اگر مقداری از مال میت در دست وصی تلف شود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده و یا تعدی نموده ، مثلا میت وصیت کرده است که فلان مقدار به فقرای فلان شهر بده و او مال را به شهر دیگر برده و در راه از بین رفته ، ضامن است واگر کوتاهی نکرده و تعدی هم ننموده ، ضامن نیست .

18-ضمان وكيل
        عدم ضمان وکیل در صورت مواظبت و عدم کوتاهی
        2270 - اگر وکیل در نگهداری مالی که در اختیار او است کوتاهی نکند و غیرازتصرفی که به او اجازه داده اند تصرف دیگری در آن ننماید و اتفاقا آن مال از بین برود نباید عوض آن را بدهد.

        ضمان وکیل در صورت کوتاهی و تصرف در غیر مورد وکالت
        2271 - اگر وکیل در نگهداری مالی که در اختیار او است کوتاهی کند، یا غیرازتصرفی که به او اجازه داده اند تصرف دیگری در آن بنماید و آن مال از بین برود ضامن است . پس اگر لباسی را که گفته اند بفروش ، بپوشد و آن لباس تلف شود بایدعوض آن را بدهد