دسته بندی موضوعی احکام شرعی - خمس


1-انتقال خمس
        حکم انتقال خمس از شهری به شهر دیگر با نبودن مستحق در شهر خودش
        1845 - اگر در شهر انسان سید مستحقی نباشد و احتمال هم ندهد که پیداشود، یا نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق ممکن نباشد، باید خمس را به شهر دیگری ببرد و به مستحق برساند و احتیاط آن است که مخارج بردن آن رااز خمس برنداردو اگر خمس از بین برود، چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده باید عوض آن را بدهدو اگر کوتاهی نکرده چیزی بر او واجب نیست .

        حکم انتقال خمس از شهری به شهری با وجود احتمال پیدا شدن مستحق در شهر خودش
        1846 - هرگاه در شهر خودش مستحقی نباشد ولی احتمال دهد که پیدا شوداگرچه نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق ممکن باشد می تواند خمس را به شهر دیگری ببرد و چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکند و تلف شود، نباید چیزی بدهد ولی نمی تواند مخارج بردن آن را از خمس بردارد.

        حکم انتقال خمس از شهری به شهری با وجود مستحق در شهر خودش
        1847 - اگر در شهر خودش مستحق پیدا شود، باز هم می تواند خمس را به شهر دیگر ببرد و به مستحق برساند، ولی مخارج بردن آن را باید از خودش بدهد و درصورتی که خمس از بین برود، اگر چه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد ضامن است .

        حکم انتقال خمس از شهری به شهری با اذن حاکم شرع
        1848 - اگر با اذن حاکم شرع خمس را به شهر دیگر ببرد و از بین برود لازم نیست دوباره خمس بدهد و همچنین است اگر به کسی بدهد که از طرف حاکم شرع وکیل بوده که خمس را بگیرد و از آن شهر به شهر دیگر ببرد.

2-بخشيدن خمس
        حکم بخشیدن خمس به مالک توسط مستحق
        1851 - مستحق نمی تواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد، ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است و فقیر شده و امید چیزدار شدنش هم نمی رود ومی خواهد مدیون اهل خمس نباشد، اگر مستحق راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.

3-پرداخت خمس
        جواز پرداخت خمس از عین مال یا مال دیگر
        1789 - بنابر احتیاط واجب باید خمس مال حلال مخلوط به حرام را از عین همان مال بدهد. ولی خمسهای دیگر را می تواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خمس که بدهکار است پول بدهد.

        وجوب پرداخت خمس از عین همان مال در مال حلال مخلوط به حرام
        1789 - بنابر احتیاط واجب باید خمس مال حلال مخلوط به حرام را از عین همان مال بدهد. ولی خمسهای دیگر را می تواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خمس که بدهکار است پول بدهد.

        لزوم اجاره از حاکم شرع اگر بخواهد خمس را از جنس دیگر بدهد
        1849 - اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد، به احتیاطواجب باید از حاکم شرع اجازه بگیرد و باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند، وچنانچه گرانتر از قیمت حساب کند، اگر چه مستحق به آن قیمت راضی شده باشد بایدمقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.

        وظیفه کسی که از مستحق، طلبکار است و بخواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند
        1850 - کسی که از مستحق طلبکار است و می خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند، بنابر احتیاط واجب باید خمس را به او بدهد و بعد مستحق بابت بدهی خود به او برگرداند. ولی اگر با اذن حاکم شرع باشد این احتیاط لازم نیست .

        وجوب پرداخت خمس و زکات و مظالم و وصیت به آن هنگام بروز نشانه های مرگ
        2701 - کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند، اگر خمس و زکات و مظالم بدهکاراست ، باید فورا بدهد و اگر نمی تواند، چنانچه از خودش مال دارد، یااحتمال می دهد کسی آنها را ادا نماید، باید وصیت کند، و همچنین است اگر حج بر او واجب باشد.

4-پول خمس نداده
        بطلان نماز در لباسی که با پول خمس یا زکات نداده خریده باشد
        820 - اگر با عین پولی که خمس یا زکات آن را نداده لباس بخرد، نماز خواندن در آن لباس باطل است . و همچنین است اگر به ذمه بخرد و درموقع معامله قصدش این باشد که از پولی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد.

        بطلان نماز در لباسی که نسیه خریده و قصد کرده از پولی که خمس یا زکاتش را نداده، بها آن را بپردازد
        820 - اگر با عین پولی که خمس یا زکات آن را نداده لباس بخرد، نماز خواندن در آن لباس باطل است . و همچنین است اگر به ذمه بخرد و درموقع معامله قصدش این باشد که از پولی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد.

        بطلان نماز در ملکی که با پول خمس و زکات نداده خریده باشد
        873 - اگر با عین پولی که خمس و زکات آن را نداده ملکی بخرد تصرف او در آن ملک حرام و نمازش هم در آن باطل است . و همچنین است اگر به ذمه بخرد و در موقع خریدن قصدش این باشد که از مالی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد.

        بطلان نماز در ملکی که به ذمه بخرد و در موقع خرید قصدش این باشد که از مالی که خمس و یا زکات آن را نداده بها آن را بدهد
        873 - اگر با عین پولی که خمس و زکات آن را نداده ملکی بخرد تصرف او در آن ملک حرام و نمازش هم در آن باطل است . و همچنین است اگر به ذمه بخرد و در موقع خریدن قصدش این باشد که از مالی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد.

5-تصرف در خمس
        حکم تصرف در مالی که خمس آن داده نشده است
        1790 - تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرف کند، اگر چه قصددادن خمس را داشته باشد.

        عدم جواز تصرف در مال خمس نداده با ذمه گرفتن خمس
        1791 - کسی که خمس بدهکار است ، نمی تواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود رابدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.

        جواز تصرف در مال متعلق خمس با ذمه گرفتن خمس باذن حاکم شرع
        1792 - کسی که خمس بدهکار است اگر با حاکم شرع مصلاحه کند، می تواند درتمام مال تصرف نماید، و بعد از مصالحه ، منافعی که از آن به دست می آید مال خود اوست .

        عدم جواز تصرف در سرمایه شرکتی که یکی از شرکا خمس نداده است
        1793 - کسی که با دیگری شریک است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک اوندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایه شرکت بگذارد، هیچ کدام نمی توانند در آن تصرف کنند.

        جواز تصرف در مالی که شک داریم خمس آن را پرداخته اند
        1795 - انسان نمی تواند در مالی که یقین دارد خمسش را نداده اند تصرف کند،ولی در مالی که شک دارد خمس آن را داده اند یا نه ، می تواند تصرف نماید.

        عدم جواز تصرف در مالی که می دانیم خمس آن را نپرداخته اند
        1795 - انسان نمی تواند در مالی که یقین دارد خمسش را نداده اند تصرف کند،ولی در مالی که شک دارد خمس آن را داده اند یا نه ، می تواند تصرف نماید.

6-خريدارى با خمس نداده
        لزوم پرداخت خمس اگر تا کنون خمس نداده باشد و چیزی بخرد که به آن احتیاج ندارد و یکسال از خرید آن بگذرد
        1797 - کسی که از اول تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته ، باید خمس آن را بدهد، و اگراثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده ، پس اگربداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آنها را خریده ، لازم نیست خمس آنها را بدهد. و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.

        وظیفه کسی که تا کنون خمس نداده و چیزی خریده و نمی داند از منافع بین سال خریده یا منافع بعد از اتمام سال
        1797 - کسی که از اول تکلیف خمس نداده ، اگر از منافع کسب چیزی که به آن احتیاج ندارد خریده و یک سال از خرید آن گذشته ، باید خمس آن را بدهد، و اگراثاث خانه و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد مطابق شأن خود خریده ، پس اگربداند در بین سالی که در آن سال فایده برده آنها را خریده ، لازم نیست خمس آنها را بدهد. و اگر نداند که در بین سال خریده یا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتیاط واجب باید با حاکم شرع مصالحه کند.

7-خمس آذوقه
        وجوب خمس آذوقه ای که پایان سال زیاد بیاید
        1780 - اگر از منفعت کسب آذوقه ای که برای مصرف سالش خریده ، در آخر سال زیادبیاید، باید خمس آن را بدهد. و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، در صورتی که قیمتش از وقتی که خریده زیاد شده باشد، باید قیمت آخر سال را حساب کند.

8-خمس آهك
        معدن بودن گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ
        1801 - گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.

9-خمس اثاثيه
        لزوم پرداخت خمس اثاثیه ای که دیگر مورد حاجت نیست
        1781 - اگر از منفعت کسب پیش از دادن خمس اثاثیه ای برای منزل بخرد، چنانچه در بین سال احتیاجش از آن برطرف شود، واجب است که خمس آن رابدهد. و همچنین است زیورآلات زنانه ، اگر در بین سال ، وقت زینت کردن زنها به آنها بگذرد.

10-خمس ارثيه
        واجب نبودن خمس مهریه و ارثیه
        1754 - مهری که زن می گیرد خمس ندارد. و همچنین است ارثی که به انسان می رسد. ولی اگر مثلا خویشاوند دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، احتیاط مستحب آن است که خمس ارثی را که از او می برد، اگر از مخارج سالش زیادبیاید بدهد.

        لزوم پرداخت خمس ارثیه اگر بداند خمس آن را نپرداخته اند
        1755 - اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ،باید خمس را از مال او بدهد.

11-خمس از ارثيه
        لزوم پرداخت بدهی خمس کسی که از او به ما ارث رسیده است
        1755 - اگر مالی به ارث به او برسد، و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ، باید خمس آن را بدهد. و نیز اگر در خود آن مال خمس نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ،باید خمس را از مال او بدهد.

12-خمس از مخمس
        عدم وجوب خمس مجدد در جائی که خمس معدن یا غواصی پرداخته شده است
        1826 - کسی که کسبش غواصی یا بیرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد وچیزی از مخارج سالش زیاد بیاید لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد.

13-خمس باغ
        عدم خمس در باغی که برای استفاده شخصی احداث می شود
        1771 - اگر باغی احداث کند برای آن که بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد، باید خمس میوه و نمو درختها و زیادی قیمت باغ را بدهد، ولی اگر قصدش این باشد که از میوه آن استفاده کند، فقط باید خمس میوه را بدهد.

        وجوب خمس در باغی که برای فروش و تجارت احداث می شود
        1771 - اگر باغی احداث کند برای آن که بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد، باید خمس میوه و نمو درختها و زیادی قیمت باغ را بدهد، ولی اگر قصدش این باشد که از میوه آن استفاده کند، فقط باید خمس میوه را بدهد.

14-خمس جهيزيه
        حکم خمس مالی که صرف تهیه جهیزیه می شود
        1777 - اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هرسال مقداری از آن را تهیه نماید، یا در شهری باشد که معمولا هر سال مقداری ازجهیزیه دختر را تهیه می کنند، به طوری که تهیه نکردن آن عیب است ، چنانچه دربین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.

15-خمس جواهر
        حکم جواهری که بدون فرو رفتن در دریا بدست آورد و بالغ بر نخود باشد
        1820 - اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیله اسبابی جواهر بیرون آورد وبعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده قیمت آن به 18 نخود طلا برسد بنابراحتیاط خمس آن واجب است . ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهربگیرد، در صورتی باید خمس آن را بدهد که این کار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهایی یا با منفعتهای دیگر زیاد بیاید.

        وجوب خمس در جواهری که آدمی اتفاقا در دریا بدست می آورد
        1822 - اگر انسان بدون قصد این که چیزی از دریا بیرون آورد در دریا فرو رود واتفاقا جواهری به دستش آید در صورتی که قصد کند که آن چیز ملکش باشد باید خمس آن را بدهد.

        حکم خمس در حیوانی که از دریا بیرون آورده می شود و در شکم او جواهری باشد
        1823 - اگر انسان در دریا فرو رود و حیوانی را بیرون آورد و در شکم آن جواهری پیدا کند که قیمتش هیجده نخود طلا یا بیشتر باشد چنانچه آن حیوان مانند صدف باشد که نوعا در شکمش جواهر است ، باید خمس آن را بدهد، و اگر اتفاقا جواهربلعیده باشد احتیاط آن است که حکم گنج را در آن جاری کنند.

        حکم جواهرات بیرون آمده از رودهای بزرگ
        1824 - اگر در رودخانه های بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهری بیرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل می آید باید خمس آن را بدهد.

16-خمس چند تجارت
        حکم خمس کسی که چند رشته کسب و درآمد دارد
        1773 - کسی که چند رشته کسب دارد، مثلا اجاره ملک می گیرد و خرید و فروش و زراعت هم می کند، چنانچه در هر رشته کسبی که دارد، سرمایه و دخل و خرج وحساب صندوق جداگانه دارد، باید منافع همان رشته را حساب کند و خمس آن را بدهد،و اگر در آن رشته ضرر کند، از رشته دیگر جبران نمی شود. و اگر رشته های مختلف دردخل و خرج و حساب صندوق یکی باشند، باید همه را آخر سال یک جا حساب کند و اگرنفع داشت خمس آن را بدهد.

17-خمس چند گنج
        وجوب خمس در گنجهای پیدا شده در یکجا و بالغ بر نصاب
        1810 - اگر در ظرفهای متعددی که در یک جا دفن شده مالی پیدا کند که قیمت آنهاروی هم 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا باشد، باید خمس آن را بدهد ولی چنانچه در چند جا گنج پیدا کند، هر کدام آنها که قیمتش به این مقدار برسد، خمس آن واجب است و گنجی که قیمت آن به این مقدار نرسیده خمس ندارد.

18-خمس در خمس
        عدم وجوب خمس در مالی که بابت خمس یا زکات گرفته است
        1759 - اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته ، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر ازمالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اندمیوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.

        وجوب خمس در منافع مالی که بابت خمس و زکات گرفته می شود
        1759 - اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته ، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر ازمالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اندمیوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.

19-خمس در زكات
        عدم وجوب خمس در مالی که بابت خمس یا زکات گرفته است
        1759 - اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته ، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر ازمالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اندمیوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.

        وجوب خمس در منافع مالی که بابت خمس و زکات گرفته می شود
        1759 - اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته ، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر ازمالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اندمیوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.

20-خمس در سرمايه
        عدم جواز تصرف در سرمایه شرکتی که یکی از شرکا خمس نداده است
        1793 - کسی که با دیگری شریک است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک اوندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایه شرکت بگذارد، هیچ کدام نمی توانند در آن تصرف کنند.

21-خمس در غواصى
        وجوب خمس در جواهری که با غواصی به دست آید بشرط رسیدن به نخود طلا
        1819 - اگر به واسطه غواصی یعنی فرو رفتن در دریا لؤلؤ و مرجان یا جواهر دیگری که با فرو رفتن در دریا بیرون می آید بیرون آورند، روییدنی باشد، یا معدنی ،چنانچه بعد از کم کردن مخارجی که برای بیرون آوردن آن کرده اند، قیمت آن به 18 نخود طلا برسد، باید خمس آن را بدهند، چه در یک دفعه آن را از دریا بیرون آورده باشند یا در چند دفعه ، آنچه بیرون آمده از یک جنس باشد یا از چندجنس ، ولی اگر چند نفر آن را بیرون آورده باشند هر کدام آنان که قیمت سهمش به 18 نخود طلا برسد فقط او باید خمس بدهد.

        وجوب خمس در چیزی که بواسطه غواصی از دریا بیرون آورند
        1819 - اگر به واسطه غواصی یعنی فرو رفتن در دریا لؤلؤ و مرجان یا جواهر دیگری که با فرو رفتن در دریا بیرون می آید بیرون آورند، روییدنی باشد، یا معدنی ،چنانچه بعد از کم کردن مخارجی که برای بیرون آوردن آن کرده اند، قیمت آن به 18 نخود طلا برسد، باید خمس آن را بدهند، چه در یک دفعه آن را از دریا بیرون آورده باشند یا در چند دفعه ، آنچه بیرون آمده از یک جنس باشد یا از چندجنس ، ولی اگر چند نفر آن را بیرون آورده باشند هر کدام آنان که قیمت سهمش به 18 نخود طلا برسد فقط او باید خمس بدهد.

        حکم جواهری که بدون فرو رفتن در دریا بدست آورد و بالغ بر نخود باشد
        1820 - اگر بدون فرو رفتن در دریا به وسیله اسبابی جواهر بیرون آورد وبعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده قیمت آن به 18 نخود طلا برسد بنابراحتیاط خمس آن واجب است . ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهربگیرد، در صورتی باید خمس آن را بدهد که این کار شغلش باشد و از مخارج سالش به تنهایی یا با منفعتهای دیگر زیاد بیاید.

        حکم خمس ماهی یا حیوانات دیگری که انسان در دریا می گیرد
        1821 - خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان بدون فرو رفتن در دریا می گیرددر صورتی واجب است که برای کسب بگیرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگرکسب او از مخارج سالش زیادتر باشد.

        حکم خمس در حیوانی که از دریا بیرون آورده می شود و در شکم او جواهری باشد
        1823 - اگر انسان در دریا فرو رود و حیوانی را بیرون آورد و در شکم آن جواهری پیدا کند که قیمتش هیجده نخود طلا یا بیشتر باشد چنانچه آن حیوان مانند صدف باشد که نوعا در شکمش جواهر است ، باید خمس آن را بدهد، و اگر اتفاقا جواهربلعیده باشد احتیاط آن است که حکم گنج را در آن جاری کنند.

        حکم جواهرات بیرون آمده از رودهای بزرگ
        1824 - اگر در رودخانه های بزرگ مانند دجله و فرات فرو رود و جواهری بیرون آورد، چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل می آید باید خمس آن را بدهد.

        حکم خمس در عنبری که از آب گرفته می شود
        1825 - اگر در آب فرو رود و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخودطلا یا بیشتر باشد باید خمس آن را بدهد و چنانچه از روی آب یا از کنار دریابه دست آورد اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد در صورتی که این کار کسبش باشد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر او از مخارج سالش زیاد بیایدباید خمس آن را بدهد.

        عدم وجوب خمس مجدد در جائی که خمس معدن یا غواصی پرداخته شده است
        1826 - کسی که کسبش غواصی یا بیرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد وچیزی از مخارج سالش زیاد بیاید لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد.

22-خمس درآمد
        وجوب پرداخت خمس درآمدهای مالی در صورت فزونی بر مخارج
        1752 - هرگاه انسان از تجارت یا صنعت یا کسبهای دیگر مالی به دست آورد،اگرچه مثلا نماز و روزه میتی را به جا آورد و از اجرت آن مالی تهیه کند، چنانچه از مخارج سال خود و عیالاتش زیاد بیاید، باید خمس ، یعنی پنج یک آن را به دستوری که بعدا گفته خواهد شد بدهد.

        وجوب پرداخت خمس در آنچه از مخارج سال زیادتر است اگر چه بواسطه قناعت باشد
        1756 - اگر به واسطه قناعت کردن چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، بایدخمس آن را بدهد.

        وجوب پرداخت خمس تمام مالی را که بدست می آورد در صورتی که دیگری مخارج او را می دهد
        1757 - کسی که دیگری مخارج او را می دهد، باید خمس تمام مالی را که به دست می آورد بدهد، ولی اگر مقداری از آن را خرج زیارت و مانند آن کرده باشد، فقطباید خمس باقی مانده را بدهد.

        وجوب خمس در منافع و فوائد بدست آمده پس از یک سال
        1767 - کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس ، سال قرار دهد، اگرمنفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسب کسر کنند و خمس باقی مانده را بدهند.

        عدم جواز جبران غیر سرمایه با منافع سرمایه
        1785 - اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او از بین برود، نمی تواند ازمنفعتی که به دستش می آید آن چیز را تهیه کند، ولی اگر در همان سال به آن چیزاحتیاج داشته باشد، می تواند در بین سال از منافع کسب آن را تهیه کند.

23-خمس درصدقه
        عدم وجوب پرداخت خمس در مالی که بابت صدقه مستحبی گرفته می شود
        1759 - اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات و صدقه مستحبی گرفته ، از مخارج سالش زیاد بیاید، واجب نیست خمس آن را بدهد. ولی اگر ازمالی که به او داده اند منفعتی ببرد، مثلا از درختی که بابت خمس به او داده اندمیوه ای به دست آورد، چنانچه درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، باید خمس مقداری که از مخارج سالش زیاد می آید بدهد.

24-خمس زمين
        عدم وجوب قصد قربت در خمسی که از کافر ذمی گرفته می شود
        1829 - اگر کافر ذمی زمینی را از مسلمانان بخرد، باید خمس آن را ازهمان زمین بدهد. و اگر پول آن را هم بدهد اشکال ندارد، ولی اگر غیر از پول چیز دیگر بدهد باید به اذن حاکم شرع باشد، و نیز اگر خانه و دکان و مانند اینهارابخرد، چنانچه زمین آن را جداگانه قیمت کنند و بفروشند باید خمس زمین آن رابدهد. و اگر خانه و دکان را روی هم بفروشند و زمین به تبع آن منتقل شود خمس زمین واجب نیست . و در دادن این خمس قصد قربت لازم نیست ، بلکه حاکم شرع هم که خمس را از او می گیرد لازم نیست قصد قربت نماید.

        وجوب خمس در زمینی که کافر ذمی از مسلمانی بخرد چه ایمان داشته باشد چه نداشته باشد
        1829 - اگر کافر ذمی زمینی را از مسلمانان بخرد، باید خمس آن را ازهمان زمین بدهد. و اگر پول آن را هم بدهد اشکال ندارد، ولی اگر غیر از پول چیز دیگر بدهد باید به اذن حاکم شرع باشد، و نیز اگر خانه و دکان و مانند اینهارابخرد، چنانچه زمین آن را جداگانه قیمت کنند و بفروشند باید خمس زمین آن رابدهد. و اگر خانه و دکان را روی هم بفروشند و زمین به تبع آن منتقل شود خمس زمین واجب نیست . و در دادن این خمس قصد قربت لازم نیست ، بلکه حاکم شرع هم که خمس را از او می گیرد لازم نیست قصد قربت نماید.

        وجوب خمس بر مسلمانی که زمینی از کافر ذمی به او منتقل شود که خمس آن را نداده باشد
        1830 - اگر کافر ذمی زمینی را که از مسلمانان خریده به مسلمان دیگری هم بفروشد باید خمس آن را بدهد و نیز اگر بمیرد و مسلمانی آن زمین را از او ارث ببرد باید خمس آن را از همان زمین یا از مال دیگرش بدهند.

        حکم شرط کافر ذمی به هنگام خرید زمین که دیگری خمس آن را بدهد
        1831 - اگر کافر ذمی موقع خرید زمین شرط کند که خمس ندهد یا شرط کند که فروشنده خمس آن رابدهد شرط او صحیح نیست و باید خمس را بدهد ولی اگر شرط کندکه فروشنده مقدارخمس را از طرف او به صاحبان خمس بدهد، اشکال ندارد.

        وجوب خس در زمینی که به غیر خرید و فروش ملک کافر ذمی بشود
        1832 - اگر مسلمان زمینی را به غیر خرید وفروش ، ملک کافر کند و عوض آن رابگیرد مثلا به او صلح نماید، بنابر احتیاط واجب در ضمن عقد با کافر ذمی شرطکند که خمس آن را بدهد.

        لزوم خمس نگرفتن از ولی کافر ذمی صغیر قبل از بلوغ وی
        1833 - اگر کافر ذمی صغیر باشد و ولی او برایش زمینی بخرد، احتیاط واجب آن است که تا بالغ نشود خمس زمین را از او نگیرند.

25-خمس سرمايه
        لزوم خمس چیزهائی که برای فروش آماده می کند هر چند نفروشد
        1772 - اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، سالی که موقع فروش آنها است ، اگرچه آنها را نفروشد باید خمس آنها را بدهد، ولی اگر مثلا ازشاخه های آن که معمولا هر سال می برند استفاده ای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن رابدهد.

26-خمس شركاء
        عدم جواز تصرف در سرمایه شرکتی که یکی از شرکا خمس نداده است
        1793 - کسی که با دیگری شریک است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک اوندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایه شرکت بگذارد، هیچ کدام نمی توانند در آن تصرف کنند.

27-خمس صغير
        حکم خمس منفعتی که در مال صغیر پیدا می شود
        1794 - اگر بچه صغیر سرمایه ای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید، بنابر احتیاط واجب بعد از آنکه بالغ شد باید خمس آن را بدهد.

28-خمس صيد
        حکم خمس ماهی یا حیوانات دیگری که انسان در دریا می گیرد
        1821 - خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان بدون فرو رفتن در دریا می گیرددر صورتی واجب است که برای کسب بگیرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگرکسب او از مخارج سالش زیادتر باشد.

29-خمس عنبر
        حکم خمس در عنبری که از آب گرفته می شود
        1825 - اگر در آب فرو رود و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخودطلا یا بیشتر باشد باید خمس آن را بدهد و چنانچه از روی آب یا از کنار دریابه دست آورد اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا هم نرسد در صورتی که این کار کسبش باشد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر او از مخارج سالش زیاد بیایدباید خمس آن را بدهد.

30-خمس غنيمت
        وجوب خمس در غنائم جنگ پس از کاستن هزینه های بدست آوردن آن
        1828 - اگر مسلمانان به امر امام علیه السلام با کفار جنگ کنند و چیزهایی در جنگ به دست آورند به آنها غنیمت گفته می شود و مخارجی را که برای غنیمت کرده اند مانند مخارج نگهداری ، و حمل و نقل آن و نیز مقداری را که امام علیه السلام صلاح می داند به مصرفی برساند و چیزهایی که مخصوص به امام است باید از غنیمت کنار بگذارند و خمس بقیه آن را بدهند.

31-خمس غير كالا
        عدم وجوب خمس نسبت به اضافه قیمت مالی که خمس آن را داده است اگر چه آن را بفروشد
        1770 - اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که خمسش را داده یا خمس ندارد، مثلا به او بخشیده اند، چنانچه قیمتش بالا رود، اگرچه آن را بفروشدمقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد، ولی اگر درختی که خریده نمو کند وبزرگ شود و یا گوسفندی که خریده چاق شود، در صورتی که مقصود او از نگهداری آنهااین بوده که از زیادتی عین آن سود ببرد، باید خمس آنچه را زیاد شده بدهد.

32-خمس غير كسب
        عدم وجوب خمس در مالی که از غیر از کسب بدست آید
        1753 - اگر غیر از کسب ، مالی به دست آورد، مثلا چیزی به او ببخشند، واجب نیست خمس آن را بدهد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.

33-خمس كافر
        عدم وجوب قصد قربت در خمسی که از کافر ذمی گرفته می شود
        1829 - اگر کافر ذمی زمینی را از مسلمانان بخرد، باید خمس آن را ازهمان زمین بدهد. و اگر پول آن را هم بدهد اشکال ندارد، ولی اگر غیر از پول چیز دیگر بدهد باید به اذن حاکم شرع باشد، و نیز اگر خانه و دکان و مانند اینهارابخرد، چنانچه زمین آن را جداگانه قیمت کنند و بفروشند باید خمس زمین آن رابدهد. و اگر خانه و دکان را روی هم بفروشند و زمین به تبع آن منتقل شود خمس زمین واجب نیست . و در دادن این خمس قصد قربت لازم نیست ، بلکه حاکم شرع هم که خمس را از او می گیرد لازم نیست قصد قربت نماید.

34-خمس كالا
        حکم خمس کالائی که در بین سال قیمتش تغییر می کند
        1768 - اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین سال قیمتش پایین آید، خمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست .

        حکم خمس کالائی که پس از گذشت سال قیمتش تغییر می کند
        1769 - اگر قیمت جنسی را که برای تجارت خریده بالا رود و به امید این که قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پایین آید، خمس مقداری را که بالا رفته بنابر احتیاط واجب باید بدهد، بلکه اگر به اندازه ای هم نگه داشته که تجار معمولا برای گران شدن جنس آن را نگه می دارند، خمس مقداری را که بالا رفته باید بدهد.

        وجوب خمس مقدار نمو درخت یا گوسفندی که برای تجارت خریده است
        1770 - اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که خمسش را داده یا خمس ندارد، مثلا به او بخشیده اند، چنانچه قیمتش بالا رود، اگرچه آن را بفروشدمقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد، ولی اگر درختی که خریده نمو کند وبزرگ شود و یا گوسفندی که خریده چاق شود، در صورتی که مقصود او از نگهداری آنهااین بوده که از زیادتی عین آن سود ببرد، باید خمس آنچه را زیاد شده بدهد.

        لزوم خمس چیزهائی که برای فروش آماده می کند هر چند نفروشد
        1772 - اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، سالی که موقع فروش آنها است ، اگرچه آنها را نفروشد باید خمس آنها را بدهد، ولی اگر مثلا ازشاخه های آن که معمولا هر سال می برند استفاده ای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن رابدهد.

35-خمس گچ
        معدن بودن گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ
        1801 - گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.

36-خمس گل سرخ
        معدن بودن گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ
        1801 - گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.

37-خمس گل سرشور
        معدن بودن گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ
        1801 - گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.

38-خمس گنج
        وجوب خمس در گنجی که در ملک کسی نیست
        1807 - اگر انسان در زمینی که ملک کسی نیست گنجی پیدا کند، مال خود اوست و باید خمس آن را بدهد.

        نصاب گنج طلا و گنج نقره و گنج غیر طلا و نقره
        1808 - نصاب گنج 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا است ، یعنی اگر قیمت چیزی را که از گنج به دست می آورد، بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا برسد، باید خمس آن را بدهد.

39-خمس مال بچه
        وجوب خمس بر ولی در جاییکه بچه، معدن یا گنج یا غوص یا مال مخلوط بحرام داشته باشد
        1827 - اگر بچه ای معدنی را بیرون آورد یا مال حلال مخلوط به حرام داشته باشدیا گنجی پیدا کند یا به واسطه فرو رفتن در دریا جواهری بیرون آورد ولی او بایدخمس آنها را بدهد.

40-خمس معدن
        لزوم پرداخت خمس چیزی که از معدن طلا، نقره، نفت، نمک و معدنهای دیگر بدست می آید
        1798 - اگر از معدن طلا، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فیروزه ،عقیق ، زاج ، نمک و معدنهای دیگر چیزی به دست آورد، در صورتی که به مقدارنصاب باشد، باید خمس آن را بدهد.

        حکم فوائد معدن اگر کمتر از مثقال طلای مسکوک شود
        1800 - استفاده ای را که از معدن برده ، اگر قیمت آن به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا نرسد، خمس آن در صورتی لازم است که به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او از مخارج سالش زیاد بیاید.

        معدن بودن گل سرشور و گچ و آهک و گل سرخ
        1801 - گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.

        وجوب خمس در معدن روی زمین یا زیر زمین
        1802 - کسی که از معدن چیزی به دست می آورد باید خمس آن را بدهد، چه معدن روی زمین باشد یا زیر آن ، در زمینی باشد که ملک است یا در جایی باشد که مالک ندارد.

        لزوم تعیین قیمت چیزی که از معدن خارج می شود هنگام شک در نصاب آن
        1803 - اگر نداند چیزی را که از معدن بیرون آورده به 105 مثقال نقره یا15 مثقال طلا می رسد یا نه ، بنابر احتیاط واجب باید به وزن کردن یا از راه دیگر،قیمت آن را معلوم کند.

        حکم معدنی که چند نفر در استخراج آن شریک باشند
        1804 - اگر چند نفر چیزی از معدن بیرون آورند چنانچه بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده اند اگر سهم هر کدام آنها به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلابرسد باید خمس آن را بدهند.

        حکم خمس معدنی که در ملک دیگری بدون اذن استخراج می شود
        1805 - اگر معدنی را که در ملک دیگری است بیرون آورد آنچه از آن به دست می آید مال صاحب ملک است و چون صاحب ملک برای بیرون آوردن آن خرجی نکرده باید خمس تمام آنچه را که از معدن بیرون آمده بدهد.

        عدم وجوب خمس مجدد در جائی که خمس معدن یا غواصی پرداخته شده است
        1826 - کسی که کسبش غواصی یا بیرون آوردن معدن است اگر خمس آنها را بدهد وچیزی از مخارج سالش زیاد بیاید لازم نیست دوباره خمس آن را بدهد.

        وجوب پرداخت خمس فوائد معدن زائد از حد نصاب
        1898 - کسی که طلا یا نقره او به اندازه نصاب است ، اگر چه زکات آن را داده باشد، تا وقتی از نصاب اول کم نشده همه ساله باید زکات آن را بدهد.

        نصاب معدن پس از کاستن هزینه های استخراج
        1899 - زکات طلا و نقره در صورتی واجب می شود که آن را سکه زده باشند و معامله با آن رواج باشد و اگر سکه آن از بین هم رفته باشد باید زکات آن را بدهند.

41-خمس مهريه
        استحباب پرداخت خمس ارثیه ای که از خویشاوند دور به انسان می رسد
        1754 - مهری که زن می گیرد خمس ندارد. و همچنین است ارثی که به انسان می رسد. ولی اگر مثلا خویشاوند دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، احتیاط مستحب آن است که خمس ارثی را که از او می برد، اگر از مخارج سالش زیادبیاید بدهد.

        واجب نبودن خمس مهریه و ارثیه
        1754 - مهری که زن می گیرد خمس ندارد. و همچنین است ارثی که به انسان می رسد. ولی اگر مثلا خویشاوند دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، احتیاط مستحب آن است که خمس ارثی را که از او می برد، اگر از مخارج سالش زیادبیاید بدهد.

42-خمس موقوفه
        خمس درآمد منافع موقوفه
        1758 - اگر ملکی را بر افراد معینی ، مثلا بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی به دست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند.

43-خمس ميت
        حکم خمس کسی که پس از بدست آوردن منافع بمیرد
        1767 - کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس ، سال قرار دهد، اگرمنفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسب کسر کنند و خمس باقی مانده را بدهند.

        وجوب پرداخت مخارج حج واجب و بدهیها و خمس و زکوة و مظالم از اصل مال میت
        2719 - حجی که بر میت واجب است و بدهکاری و حقوقی را که مثل خمس و زکات و مظالم ، ادا کردن آنها واجب می باشد، باید از اصل مال میت بدهند اگر چه میت برای آنها وصیت نکرده باشد.

        تقدیم خمس و زکوة و بدهی بر نماز و روزه استیجاری در عمل به وصیت
        2723 - اگر وصیت کند که از ثلث او خمس و زکات یا بدهی دیگر او را بدهند،و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، و کار مستحبی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند، باید اول به واجبات ، خواه مالی باشد یا بدنی عمل نمایند، و در بین واجبات ترتیب معتبر نیست ، بلکه اگر وصیت او به ترتیب بوده ، باید اول آن واجبی را که مقدم داشته عمل نمایند، اگر چه بدنی باشد. و همچنین به ترتیب وصیت تا آخر واجبات ، پس اگر ثلث وافی به تمام آن باشد به تمام آن باید عمل شود، وچنانچه ثلث وافی نباشد، باقی مانده اگر تماما یا قسمتی واجب مالی باشد، بایداز اصل ترکه برای آن بردارند، عمل نمایند. و اگر باقی مانده تماما یا قسمتی واجب بدنی باشد، ملغی می گردد. و چنانچه وصیت میت به ترتیب نباشد، باز واجبات مقدم بر مستحبات است ، ولی در این صورت بین واجبات هیچ گونه ترتیب نیست ، بلکه ثلث بر تمام واجبات اعم از مالی و بدنی توزیع می شود، و چنانچه وافی به تمام آن نباشد، در باقی مانده واجب مالی از اصل ترکه برداشته می شود، و باقیمانده واجب بدنی ملغی می گردد، و در هر صورت عمل به مستحبات موقعی واجب است که از ثلث علاوه بر واجبات ، برای آن هم وافی باشد.

44-خمس هبه
        عدم وجوب خمس در مالی که از غیر از کسب بدست آید
        1753 - اگر غیر از کسب ، مالی به دست آورد، مثلا چیزی به او ببخشند، واجب نیست خمس آن را بدهد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس آن را هم بدهد.

45-خمس و اضافه قيمت
        عدم وجوب خمس نسبت به اضافه قیمت مالی که خمس آن را داده است اگرچه آن را بفروشد
        1770 - اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که خمسش را داده یا خمس ندارد، مثلا به او بخشیده اند، چنانچه قیمتش بالا رود، اگرچه آن را بفروشدمقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد، ولی اگر درختی که خریده نمو کند وبزرگ شود و یا گوسفندی که خریده چاق شود، در صورتی که مقصود او از نگهداری آنهااین بوده که از زیادتی عین آن سود ببرد، باید خمس آنچه را زیاد شده بدهد.

        وجوب خمس مقدار نمو درخت یا گوسفندی که برای تجارت خریده است
        1770 - اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که خمسش را داده یا خمس ندارد، مثلا به او بخشیده اند، چنانچه قیمتش بالا رود، اگرچه آن را بفروشدمقداری که بر قیمتش اضافه شده خمس ندارد، ولی اگر درختی که خریده نمو کند وبزرگ شود و یا گوسفندی که خریده چاق شود، در صورتی که مقصود او از نگهداری آنهااین بوده که از زیادتی عین آن سود ببرد، باید خمس آنچه را زیاد شده بدهد.

46-خمس و بدهى
        جایز نبودن کسر بدهی خمسی سال قبل از منافع سال بعد
        1852 - اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سید، دست گردان کند وبخواهد در سال بعد بپردازد نمی تواند از منافع آن سال کسر نماید، پس اگر مثلاهزار تومان دست گردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید خمس دو هزار تومان را بدهد، و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.

47-خمس و قرض
        جواز جبران قرض ضروری در یک سال با منافع کسب همان سال
        1786 - اگر در اول سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، می تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید.

        جواز پرداخت قرض از منافع سالهای بعد اگر در تمام سال منفعتی نبرد
        1787 - اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند، می تواند از منافع سالهای بعد قرض خود را ادا نماید.

        کسر نشدن بدهی از منافع کسب اگر برای زیاد کردن اموالش قرض گرفته باشد
        1788 - اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند،نمی تواند از منافع کسب ، آن قرض را بدهد، ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود و ناچار شود که قرض خود را بدهد، می تواند از منافع کسب قرض را ادا نماید.

48-خمس و هزينه
        اشتمال مخارج کسب بر هزینه هائی که صرف بدست آوردن سود می شود
        1774 - خرجهایی را که انسان برای به دست آوردن فایده می کند، از فایده کسرمی شود و خمس ندارد.

        عدم خمس در منافعی که در بین سال هزینه زندگی می شود
        1775 - آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه وخرید منزل و عروسی و جهیزیه دختر و زیارت و مانند اینها می رساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد و زیاده روی هم نکرده باشد خمس ندارد.

        اشتمال مخارج سال بر مصارف نذر و کفاره و هدیه و جایزه در حدشان
        1776 - مالی را که انسان به مصرف نذر و کفاره می رساند، جزو مخارج سالیانه است ، و نیز مالی را که به کسی می بخشد یا جایزه می دهد، در صورتی که از شأن اوزیاد نباشد از مخارج سالیانه حساب می شود.

        حکم هزینه هائی که صرف سفر و زیارت و حج می شود
        1778 - مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند، اگر مانند مرکب سواری باشد که عین آن باقی است و از منفعت آن استفاده شده ، از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده ، اگرچه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، ولی اگر مثل خوراکیها از بین رفته باشد، باید خمس مقداری را که در سال بعدواقع شده بدهد.

        جواز پرداخت مخارج سال از منافع کسب گرچه مال غیر خمس بردار دیگری داشته باشد
        1779 - کسی که از کسب و تجارت فایده ای برده ، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست ، می تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.

        عدم جواز احتساب مخارج یک سال از منافع سال دیگر
        1782 - اگر در یک سال منفعتی نبرد، نمی تواند مخارج آن سال را از منفعتی که در سال بعد می برد کسر نماید.

        جواز جبران برداشت از سرمایه با منافع همان سال
        1783 - اگر در اول سال منفعتی نبرد و از سرمایه خرج کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی به دستش آید، می تواند مقداری را که از سرمایه برداشته از منافع کسرکند.

        جواز جبران قرض ضروری در یک سال با منافع کسب همان سال
        1786 - اگر در اول سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، می تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید.

        جواز پرداخت قرض از منافع سالهای بعد اگر در تمام سال منفعتی نبرد
        1787 - اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند، می تواند از منافع سالهای بعد قرض خود را ادا نماید.

49-دست گردان خمس
        جایز نبودن کسر بدهی خمسی سال قبل از منافع سال بعد
        1852 - اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سید، دست گردان کند وبخواهد در سال بعد بپردازد نمی تواند از منافع آن سال کسر نماید، پس اگر مثلاهزار تومان دست گردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد، باید خمس دو هزار تومان را بدهد، و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.

50-زمان خمس
        جواز پرداخت خمس در بین سال
        1766 - انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد،و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد. و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.

        وجوب خمس در منافع و فوائد بدست آمده پس از یک سال
        1767 - کسی که مانند تاجر و کاسب باید برای دادن خمس ، سال قرار دهد، اگرمنفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسب کسر کنند و خمس باقی مانده را بدهند.

51-سال خمس
        حکم خمس نسبت به کسی که کاسب نیست اگر به طوری اتفاقی معامله ای بکند و سود ببرد
        1765 - تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی که شروع به کاسبی می کنند، یک سال که بگذرد باید خمس آنچه را که از مخارج سالشان زیاد می آیدبدهند. و کسی که شغلش کاسبی نیست ، اگر اتفاقا معامله ای کند و منفعتی ببرد،بعد از آن که یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد، باید خمس مقداری را که ازخرج سالش زیاد آمده بدهد.

        شروع سال خمس صنعتگران و پیشه وران از روز شروع به کاسبی
        1765 - تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی که شروع به کاسبی می کنند، یک سال که بگذرد باید خمس آنچه را که از مخارج سالشان زیاد می آیدبدهند. و کسی که شغلش کاسبی نیست ، اگر اتفاقا معامله ای کند و منفعتی ببرد،بعد از آن که یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد، باید خمس مقداری را که ازخرج سالش زیاد آمده بدهد.

52-كاهش سرمايه و خمس
        جواز جبران کاهش سرمایه یک سال با منافع همان سال
        1784 - اگر مقداری از سرمایه از بین برود و از باقی مانده آن منافعی ببرد که از خرج سالش زیاد بیاید، می تواند مقداری را که از سرمایه کم شده بردارد.

53-مال خمس نداده
        حرمت تصرف و بطلان نماز میتی یا خمس یا زکات بدهکار است
        874 - اگر صاحب ملک به زبان اجازه نماز خواندن بدهد و انسان بداند که قلباراضی نیست نماز خواندن در ملک او باطل است و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند که قلبا راضی است نماز صحیح است .

        حکم خرید مالی که خمس آن داده نشده است
        1762 - اگر مالی را که خمس آن داده نشده بخرد، چنانچه حاکم شرع معامله پنج یک آن را اجازه ندهد، معامله آن مقدار باطل است و حاکم شرع می تواند پنج یک آن مال را بگیرد، و اگر اجازه بدهد، معامله صحیح و خریدار باید مقدار پنج یک پول آن را به حاکم شرع بدهد، و اگر به فروشنده داده ، می تواند از او پس بگیرد.

54-مصرف خمس
        جواز پرداخت خمس به سید یتیم و سیدی که در سفر مانده است با اجازه مجتهد جامع الشرائط
        1834 - خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است ، که امرآن با حاکم است و باید آن را به مجتهد جامع الشرایط تسلیم کنند و یا با اذن اوبه سید فقیر یا سید یتیم یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط بدهند یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند، ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد ومجتهدی که از او تقلید می کند، سهم امام را به یک طور مصرف می کنند.

        لزوم پرداخت سهم امام به مجتهد جامع الشرائط
        1834 - خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است ، که امرآن با حاکم است و باید آن را به مجتهد جامع الشرایط تسلیم کنند و یا با اذن اوبه سید فقیر یا سید یتیم یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط بدهند یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند، ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد ومجتهدی که از او تقلید می کند، سهم امام را به یک طور مصرف می کنند.

        لزوم تسلیم سهم سادات به مجتهد جامع الشرائط
        1834 - خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است ، که امرآن با حاکم است و باید آن را به مجتهد جامع الشرایط تسلیم کنند و یا با اذن اوبه سید فقیر یا سید یتیم یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط بدهند یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند، ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد ومجتهدی که از او تقلید می کند، سهم امام را به یک طور مصرف می کنند.

        لزوم تقسیم خمس به سهم سادات و به سهم امام
        1834 - خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است ، که امرآن با حاکم است و باید آن را به مجتهد جامع الشرایط تسلیم کنند و یا با اذن اوبه سید فقیر یا سید یتیم یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط بدهند یا به مصرفی که او اجازه می دهد برسانند، ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی کند بدهد در صورتی به او اذن داده می شود که بداند آن مجتهد ومجتهدی که از او تقلید می کند، سهم امام را به یک طور مصرف می کنند.

        روا بودن خمس برای سید یتیم به شرط آن که فقیر باشد
        1835 - سید یتیمی که به او خمس می دهند، باید فقیر باشد ولی به سیدی که در سفردرمانده شده اگر در وطنش فقیر هم نباشد می شود خمس داد.

        روا بودن خمس برای سیدی که در سفر درمانده است اگرچه در شهر خود فقیر نباشد
        1835 - سید یتیمی که به او خمس می دهند، باید فقیر باشد ولی به سیدی که در سفردرمانده شده اگر در وطنش فقیر هم نباشد می شود خمس داد.

        روا نبودن خمس به سیدی که در سفر درمانده است اگر سفر او سفر معصیت باشد
        1836 - به سیدی که در سفر درمانده شده ، اگر سفر او سفر معصیت باشد نبایدخمس بدهند.

        جواز پرداختن خمس به سیدی که عادل نیست
        1837 - به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد، ولی به سیدی که دوازده امامی نیست ، نباید خمس بدهند.

        عدم جواز پرداختن خمس به سیدی که دوازده امامی نیست
        1837 - به سیدی که عادل نیست می شود خمس داد، ولی به سیدی که دوازده امامی نیست ، نباید خمس بدهند.

        لزوم نپرداختن خمس به سیدی که آشکارا معصیت می کند
        1838 - به سیدی که معصیت کار است ، اگر خمس دادن کمک به معصیت او باشد نمی شود خمس داد و به سیدی هم که آشکارا معصیت می کند، اگر چه دادن خمس کمک به معصیت او نباشد، بنابر احتیاط واجب نباید خمس بدهند.

        ممنوعیت خمس به سیدی که آن را صرف معصیت می کند
        1838 - به سیدی که معصیت کار است ، اگر خمس دادن کمک به معصیت او باشد نمی شود خمس داد و به سیدی هم که آشکارا معصیت می کند، اگر چه دادن خمس کمک به معصیت او نباشد، بنابر احتیاط واجب نباید خمس بدهند.

        جواز پرداخت خمس به کسی که در شهر خودش مشهور به سید است
        1840 - به کسی که در شهر خودش مشهور باشد سید است ، اگر چه انسان به سیدبودن او یقین نداشته باشد، می شود خمس داد.

        حکم پرداخت خمس به کسی که زنش سید است
        1841 - کسی که زنش سیده است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهدکه به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر مخارج دیگری دارد که به آن محتاج است و بر شوهرش واجب نیست ، جایز است شوهر از بابت خمس به زن بدهد که به مصرف آن مخارج برسد.

        عدم جواز خمس به سیدی که مخارج او بر آدمی واجب است
        1842 - اگر مخارج سیدی که زوجه انسان نیست بر انسان واجب باشد بنابراحتیاط واجب نمی تواند از خمس ، خوراک و پوشاک او را بدهد ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف دیگری - غیر مخارج خودش که بر خمس دهنده واجب است - برساند، مانعی ندارد.

        جواز پرداخت خمس به سیدی که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند بپردازد
        1843 - به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی تواند مخارج آن سیدرا بدهد می شود خمس داد.

        لزوم نپرداختن بیشتر از مخارج یک سال فقیر سید به او
        1844 - احتیاط واجب آن است که بیشتر از مخارج یک سال به یک سید فقیر خمس ندهند.

55-معامله با خمس نداده
        حکم معامله ای که با عیم پول خمس نداده صورت بگیرد
        1760 - اگر با عین پول خمس نداده جنسی را بخرد، یعنی به فروشنده بگوید این جنس را به این پول می خرم ، یا در وقت خریدن قصدش این باشد که از پول خمس نداده عوض آن را بدهد، چنانچه حاکم شرع معامله پنج یک آن را اجازه بدهد، معامله آن مقدار صحیح است و انسان باید پنج یک جنسی را که خریده به حاکم شرع بدهد، و اگر اجازه ندهد، معامله آن مقدار باطل است . پس اگر پولی را که فروشنده گرفته از بین نرفته ، حاکم شرع خمس همان پول را می گیرد، و اگر از بین رفته ، عوض خمس را از فروشنده یا خریدار مطالبه می کند.

        حکم معامله ای که بهای در ذمه آن را با پول خمس نداده بپردازد
        1761 - اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد و در وقت خریدن هم قصدش این نباشد که از پول خمس نداده عوض را بدهد،معامله ای که کرده صحیح است . ولی چون از پولی که خمس در آن است به فروشنده داده ، به مقدار پنج یک آن پول به او مدیون است ، و پولی را که به فروشنده داده اگر از بین نرفته ، حاکم شرع پنج یک همان را می گیرد، و اگر از بین رفته ، عوض آن را از خریدار یا فروشنده مطالبه می کند.

        عدم خمس در مالی که از کافر یا منکر خمس به آدمی می رسد
        1764 - اگر از کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، مالی به دست انسان آید، واجب نیست خمس آن را بدهد.

56-منكر خمس
         عدم خمس در مالی که از کافر یا منکر خمس به آدمی برسد
        1764 - اگر از کافر یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، مالی به دست انسان آید، واجب نیست خمس آن را بدهد.

57-موارد خمس
        ذکر چیزهائی که خمس آنها واجب است
        1751 - در هفت چیز خمس واجب می شود: اول : منفعت کسب . دوم : معدن . سوم : گنج .چهارم : مال حلال مخلوط به حرام . پنجم : جواهری که به واسطه غواصی ، یعنی فرو رفتن دردریا به دست می آید. ششم : غنیمت جنگی . هفتم : زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد. و احکام اینها مفصلا گفته خواهد شد.

58-هديه خمس نداده
        حکم مال خمس نداده ای که به کسی بخشیده شود
        1763 - اگر چیزی را که خمس آن داده نشده به کسی ببخشند، پنج یک آن چیز مال او نمی شود.
در باره ما  | تماس با ما |  نظر دهی | سایت جایگزین
خدمات تلفن همراه
مراجعه: 372,668,903