دسته بندی موضوعی احکام شرعی - ترتیب

نرم افزارهای رایگان تلفن همراهبازی و سرگرمیقرآنمفاتیحنهج البلاغهصحیفه سجادیهاوقات شرعیمسائل شرعیگنجینه معنویختم قرآن کریمشجره نامه خانوادگیآشپزیمناسبت هاصحیفه نور امام خمینی رهپنل عضویت

1-ترتيب در اذان
        لزوم اصلاح ترتیب فقرات اذان و اقامه اگر جمله ای را زودتر بگوید
        932 - اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلا "حی علی الفلاح " راپیش از "حی علی الصلاة" بگوید، باید از جایی که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.

2-ترتيب در ارث
        اشتمال طبقه اول ارث بر پدر و مادر و اولاد میت
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        اشتمال طبقه دوم ارث بر جد و مادربزرگ و خواهر و برادر و اولادشان
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        اشتمال طبقه سوم ارث بر عمو و عمه و دائی و خاله و اولادشان
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        تقدیم پسر عموی پدر و مادری بر عموی پدر در ارث بردن
        2728 - کسانی که به واسطه خویشی ارث می برند سه دسته هستند: دسته اول : پدر ومادر و اولاد میت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائین روند هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته دوم ارث نمی برند. دسته دوم : جد یعنی پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده یعنی مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدری باشند یا مادری ، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ایشان هر کدام آنان که به میت نزدیکتر است ارث می برد و تا یک نفر از این دسته هست دسته سوم ارث نمی برند. دسته سوم : عمو و عمه و دایی و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پایین روند و تا یک نفر ازعموها و عمه ها و دایی ها و خاله های میت زنده اند اولاد آنان ارث نمی برند، ولی اگرمیت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد و غیر از اینها وارثی نداشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد.

        ارث بردن عمو و عمه و خاله و دائی پدر و مادر میت در صورت نبودن اقوام خود میت یا اولادشان
        2729 - اگر عمو و عمه و دایی و خاله خود میت و اولاد آنان و اولاد اولاد آنان نباشند، عمو و عمه و دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می برند. و اگر اینهانباشند، اولادشان ارث می برند و اگر اینها هم نباشند، عمو و عمه و دایی و خاله جدو جده میت ، و اگر اینها نباشند، اولادشان ارث می برند.

        تقدیم قرض میت بر چهار امر مختص پسر بزرگتر در صورت کافی نبودن مال میت
        2782 - اگر میت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او یا زیادترباشد، باید چهار چیزی هم که مال پسر بزرگتر است و در مسأله پیش گفته شد، به قرض او بدهند. و اگر قرضش کمتر از مال او باشد، بنابر احتیاط واجب باید ازآن چهار چیزی هم که به پسر بزرگتر می رسد به نسبت به قرض او، بدهند. مثلا اگر همه دارایی او شصت تومان است و به مقدار بیست تومان آن از چیزهایی است که مال پسربزرگتر است و سی تومان هم قرض دارد، بنابر احتیاط واجب پسر بزرگ باید به مقدار ده تومان از آن چهار چیز را بابت قرض میت بدهد.

3-ترتيب در اقامه
        لزوم اصلاح ترتیب فقرات اذان و اقامه اگر در جمله ای را زودتر بگوید
        932 - اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلا "حی علی الفلاح " راپیش از "حی علی الصلاة" بگوید، باید از جایی که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.

4-ترتيب در بدهى
        بیان ترتیب اهمیت بین خمس و زکات و کفاره و نذر و قرض
        1988 - کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مانند اینها هم بر اوواجب است و قرض هم دارد چنانچه نتواند همه آنها را بدهد اگر مالی که خمس یازکات آن واجب شده از بین نرفته باشد باید خمس و زکات را بدهد و اگر از بین رفته باشد می تواند خمس یا زکات را بدهد یا کفاره و نذر و قرض و ماننداینها را ادا نماید.

        ترتیب پرداخت در ترکه میتی که خمس یا زکات و کفاره و نذر و قرض دارد
        1989 - کسی که خمس یا زکات بدهکار است و نذر و مانند اینها هم بر اوواجب است و قرض هم دارد، اگر بمیرد و مال او برای همه آنها کافی نباشد چنانچه مالی که خمس وزکات آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات رابدهند و بقیه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگرمالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد باید مال او را به خمس وزکات و قرض و نذر و مانند اینها قسمت نمایند مثلا اگر چهل تومان خمس بر اوواجب است و بیست تومان به کسی بدهکار است و همه مال او سی تومان است ، بایدبیست تومان بابت خمس و ده تومان به دین او بدهند.

5-ترتيب در قضا
        جواز با هم شروع کردن چند اجیر که برای میتی نماز استیجاری می خوانند
        1380 - اگر برای میتی که در مسأله پیش گفته شد بخواهند چند نفر را اجیرکنند که نماز بخوانند لازم نیست برای آنها وقت مرتب معین کنند که با هم شروع نکنند در عمل .

        لازم نبودن رعایت ترتیب در قضای نمازهای میت
        1543 - لازم نیست قضای نمازهای میت به ترتیب خوانده شود، اگر چه بدانندکه میت ترتیب نمازهای خود را می دانسته .

6-ترتيب در قضاء
        لزوم رعایت ترتیب در قضا سجده و تشهد فراموش شده
        1253 - اگر یک سجده و تشهد را فراموش کند احتیاط واجب آن است که هرکدام را اول فراموش کرده اول قضا نماید واگر نداند کدام اول فراموش شده باید احتیاطایک سجده و تشهد و بعد یک سجده دیگر بجا آورد یا یک تشهد و یک سجده و بعدیک تشهد دیگر بجا آورد تا یقین کند سجده و تشهد را به ترتیبی که فراموش کرده قضا نموده است .

        لزوم تجدید قضا سجده و تشهد فراموش شده به نحوی که رهایت ترتیب بشود
        1254 - اگر به خیال این که اول سجده را فراموش کرده اول قضای آن را بجا آوردو بعد از خواندن تشهد یادش بیاید که اول تشهد را فراموش کرده احتیاط واجب آن است که دوباره سجده را قضا نماید و نیز اگر به خیال این که اول تشهد رافراموش کرده اول قضای آن را بجا آورد و بعد از سجده یادش بیاید که اول سجده را فراموش کرده بنابر احتیاط واجب باید دوباره تشهد را بخواند.

        عدم لزوم رعایت ترتیب در قضا نمازهای یومیه مگر آنکه ترتیب در ادا آنها لازم باشد
        1375 - قضای نمازهای یومیه لازم نیست به ترتیب خوانده شود مثلا کسی که یک روز نماز عصر و روز بعد نماز ظهر را نخوانده لازم نیست اول نماز عصر و بعداز آن نماز ظهر را قضا نماید.

        لازم نبودن رعایت ترتیب در قضا یک نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه
        1376 - اگر بخواهد قضای چند نماز غیر یومیه مانند نماز آیات را بخواند یا مثلابخواهد قضای یک نماز یومیه و چند نماز غیر یومیه را بخواند لازم نیست آنها را به ترتیب بجا آورد.

        وظیفه کسی که نداند نمازهائی که از او قضا شده کدامیک جلوتر بوده است
        1377 - اگر کسی نداند که نمازهایی که از او قضا شده کدام یک جلوتر بوده لازم نیست به طوری بخواند که ترتیب حاصل شود و هر یک را می تواند مقدم بداند.

        استحباب رعایت ترتیب اگر نمازهائی از او قضا شده باشد و بداند کدام یک جلوتر بوده است
        1378 - اگر کسی که نمازهایی از او قضا شده ، می داند کدام یک جلوتر قضا شده ، احتیاط مستحب آن است که به ترتیب قضا کند و آنچه اول قضا شده اول بخواندو دومی را بعد و همین طور.

        لازم نبودن رعایت ترتیب در قضا نماز برای میت
        1379 - اگر برای میتی می خواهند نماز قضا بدهند، و می دانند آن میت ترتیب قضا شدن را می دانسته باز لازم نیست طوری قضا را بجا بیاورند که ترتیب حاصل شود.

        عدم لزوم به ترتیب بجا آوردن نمازهای قضای میت در صورتی که بدانند میت ترتیب قضا شدن را نمی دانسته
        1381 - اگر بدانند که میت ترتیب قضا شدن را نمی دانسته یا ندانند که می دانسته ، لازم نیست به ترتیب برای او قضا بجا بیاورند.

        عدم لزوم معین کردن وقت مرتب برای چند نفر اجیر که می خواهند برای میتی نماز بخوانند که ترتیب قضا شدن را نمی دانند
        1382 - در مسأله پیش اگر بخواهند چند نفر را برای به جا آوردن نماز میت اجیر کنند لازم نیست وقت معین کنند و می توانند همه با هم شروع به قضا کنند.

        وظیفه کسی که از روزهای گذشته نماز قضا دارد و یک نماز یا بیشتر ه م از همان روز از او قضا شده
        1386 - اگر از روزهای گذشته نمازهای قضا دارد و یک نماز یا بیشتر هم از همان روز از او قضا شده ، اگرچه لازم نیست نمازهای قضا را پیش از نماز ادا بخواندحتی اگرچه وقت داشته باشد و ترتیب بین نمازهای قضا را هم بداند ولی احتیاطاستحبابی آن است که نمازهای قضا مخصوصا نماز قضای همان روز را پیش از نماز ادابخواند.

        جواز بجا آوردن نماز قضا خود یا پدر بدون رعایت ترتیب
        1396 - کسی که خودش نماز و روزه قضا دارد اگر نماز و روزه پدر هم براو واجب شود هر کدام را اول بجا آورد صحیح است .

7-ترتيب در نماز
        صحت نماز عصری که اشتباها قبل از نماز ظهر خوانده شود
        731 - نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر اوقضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است . و اگر کسی اشتباها نمازظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است .

8-ترتيب در وصيت
        تقدیم خمس و زکوت و بدهی بر نماز و روزه استیجاری در عمل به وصیت
        2723 - اگر وصیت کند که از ثلث او خمس و زکات یا بدهی دیگر او را بدهند،و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، و کار مستحبی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند، باید اول به واجبات ، خواه مالی باشد یا بدنی عمل نمایند، و در بین واجبات ترتیب معتبر نیست ، بلکه اگر وصیت او به ترتیب بوده ، باید اول آن واجبی را که مقدم داشته عمل نمایند، اگر چه بدنی باشد. و همچنین به ترتیب وصیت تا آخر واجبات ، پس اگر ثلث وافی به تمام آن باشد به تمام آن باید عمل شود، وچنانچه ثلث وافی نباشد، باقی مانده اگر تماما یا قسمتی واجب مالی باشد، بایداز اصل ترکه برای آن بردارند، عمل نمایند. و اگر باقی مانده تماما یا قسمتی واجب بدنی باشد، ملغی می گردد. و چنانچه وصیت میت به ترتیب نباشد، باز واجبات مقدم بر مستحبات است ، ولی در این صورت بین واجبات هیچ گونه ترتیب نیست ، بلکه ثلث بر تمام واجبات اعم از مالی و بدنی توزیع می شود، و چنانچه وافی به تمام آن نباشد، در باقی مانده واجب مالی از اصل ترکه برداشته می شود، و باقیمانده واجب بدنی ملغی می گردد، و در هر صورت عمل به مستحبات موقعی واجب است که از ثلث علاوه بر واجبات ، برای آن هم وافی باشد.

        تقدیم نماز و روزه استیجاری بر انفاقات مستحبی در عمل به وصیت
        2723 - اگر وصیت کند که از ثلث او خمس و زکات یا بدهی دیگر او را بدهند،و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، و کار مستحبی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند، باید اول به واجبات ، خواه مالی باشد یا بدنی عمل نمایند، و در بین واجبات ترتیب معتبر نیست ، بلکه اگر وصیت او به ترتیب بوده ، باید اول آن واجبی را که مقدم داشته عمل نمایند، اگر چه بدنی باشد. و همچنین به ترتیب وصیت تا آخر واجبات ، پس اگر ثلث وافی به تمام آن باشد به تمام آن باید عمل شود، وچنانچه ثلث وافی نباشد، باقی مانده اگر تماما یا قسمتی واجب مالی باشد، بایداز اصل ترکه برای آن بردارند، عمل نمایند. و اگر باقی مانده تماما یا قسمتی واجب بدنی باشد، ملغی می گردد. و چنانچه وصیت میت به ترتیب نباشد، باز واجبات مقدم بر مستحبات است ، ولی در این صورت بین واجبات هیچ گونه ترتیب نیست ، بلکه ثلث بر تمام واجبات اعم از مالی و بدنی توزیع می شود، و چنانچه وافی به تمام آن نباشد، در باقی مانده واجب مالی از اصل ترکه برداشته می شود، و باقیمانده واجب بدنی ملغی می گردد، و در هر صورت عمل به مستحبات موقعی واجب است که از ثلث علاوه بر واجبات ، برای آن هم وافی باشد.

        عمل کردن به وصیت به همان ترتیبی که در وصیت بیان شده است
        2724 - اگر وصیت کند که بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیربگیرند و کار مستحبی هم انجام دهند چنانچه وصیت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند، و اگر چیزی زیاد آمد، ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبی که معین کرده برسانند، و در صورتی که ثلث کافی نباشد، پس اگر ورثه اجازه بدهند، باید وصیت او عملی شود و اگر اجازه ندهند، باید نماز و روزه را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد به مصرف کارمستحبی که معین کرده برسانند.

9-ترتيب نماز
        لزوم برگرداندن نیت به نماز مغرب اگر سهوا مشغول عشا شود و به رکوع چهارم نرسیده باشد
        738 - اگر پیش از خواندن نماز مغرب ، سهوا مشغول نماز عشا شود و در بین نمازبفهمد که اشتباه کرده ، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است ، باید نیت رابه نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند. و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند. اما اگر تمام آنچه را خوانده ، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از رکوع رکعت چهارم یادش بیاید، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز راتمام کند و بعد از آن عشا را بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نمازعشا، دوباره نماز مغرب و عشا را بخواند و این احتیاط خیلی خوب است .

        وظیفه کسیکه قبل از نماز مغرب، نماز عشا خوانده و در رکوع رکعت چهارم متوجه شده است
        738 - اگر پیش از خواندن نماز مغرب ، سهوا مشغول نماز عشا شود و در بین نمازبفهمد که اشتباه کرده ، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است ، باید نیت رابه نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند. و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند. اما اگر تمام آنچه را خوانده ، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از رکوع رکعت چهارم یادش بیاید، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز راتمام کند و بعد از آن عشا را بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نمازعشا، دوباره نماز مغرب و عشا را بخواند و این احتیاط خیلی خوب است .

        بطلان نماز عصر و نماز عشا اگر عمدا قبل از نماز ظهر و نماز مغرب بجا آورده شوند
        755 - انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر، و نماز عشا را بعد از نمازمغرب بخواند. و اگر عمدا نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش ازنماز مغرب بخواند، باطل است .

        لزوم تقدیم نماز ظهر بر نماز عصر و نماز مغرب بر نماز عشا
        755 - انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر، و نماز عشا را بعد از نمازمغرب بخواند. و اگر عمدا نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش ازنماز مغرب بخواند، باطل است .

        بطلان نمازی که به نیت نماز مغرب شروع کرده و در بین آن می فهمد که نماز مغرب را قبلا خوانده است
        756 - اگر به نیت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بین نماز یادش بیاید که نمازظهر را خوانده است ، نمی تواند نیت را به نماز عصر برگرداند، بلکه باید نمازرا بشکند و نماز عصر را بخواند. و همینطور است در نماز مغرب و عشا.

        وظیفه کسی که در بین نماز عصر نیت را به نماز ظهر برگرداند و دوباره یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده است
        757 - اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت را به نماز ظهر برگرداند و داخل رکن شود و بعد یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده بوده ، نمازش باطل است و باید نماز عصر را بخواند. ولی اگر پیش از داخل شدن در رکن یادش بیاید، باید نیت را به نماز عصر برگرداند و آنچه به نیت ظهرخوانده ، دوباره به نیت عصر بخواند، و نمازش صحیح است .

        لزوم برگرداندن نیت به نماز ظهر اگر در بین نماز عصر شک کند که ظهر را خوانده است یا نه
        758 - اگر در بین نماز عصر شک کند که نماز ظهر را خوانده یا نه ، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند. ولی اگر وقت به قدری کم است که بعد از تمام شدن نماز مغرب می شود، باید به نیت نماز عصر، نماز را تمام کند و نماز ظهرش قضاندارد.

        لزوم برگرداندن نیت به نماز مغرب اگر در بین نماز عشا شک کند که مغرب را خوانده است یا نه
        759 - اگر در نماز عشا پیش از رکوع رکعت چهارم شک کند که نماز مغرب راخوانده یا نه ، چنانچه وقت به قدری کم است که بعد از تمام شدن نماز، نصف شب می شود، باید به نیت عشا نماز را تمام کند. و اگر بیشتر وقت دارد، بایدنیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را سه رکعتی تمام کند، بعد نماز عشا رابخواند.

        وظیفه کسی که در نماز عشا بعد از رسیدن به رکوع رکعت چهارم شک کند که مغرب را خوانده یا نه
        760 - اگر در نماز عشا بعد از رسیدن به رکوع رکعت چهارم ، شک کند که نمازمغرب را خوانده یا نه ، باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب رابخواند. ولی اگراین شک در وقت مخصوص به نماز عشا باشد، خواندن نماز مغرب لازم نیست .

        بطلان نماز در صورت بهم زدن ترتیب نماز از روی عمد
        1108 - اگر عمدا ترتیب نماز را به هم بزند مثلا سوره را پیش از حمد بخواندیا سجود را پیش از رکوع بجا آورد، نماز باطل می شود.